‍ ✅دیرینه شناسی سیزده بدر و آئین سبزه گره زدن. ✍️ مصطفی

‍ ✅دیرینه شناسی سیزده بدر و آئین سبزه گره زدن
✍️ مصطفی #عبدی

از منظر جامعه شناسان کنش متقابل گرا نمادی هرآنچه در کنش های انسانی قابل اشاره باشد دارای معنای اجتماعی بوده و به مثابه یک پدیده اجتماعی است. آن امر قابل اشاره می تواند یک شیء فیزیکی باشد همچون درخت، کوه و یا صندلی و.. و یا غیر فیزیکی باشد همچون یک آئین و سنت. هربرت بلومر در ذیل نظریه ای بنام "قضایای بنیادین" مفهومی را طرح می کند با عنوان "قضیه اعیان". قضیه اعیان جزء اول سه قضیه بنیادین بلومر هست که در آن بلومر این نظریه را مطرح می کند که هرآنچه در زندگی اجتماعی انسان ها وجود دارد به مثابه یک شیء هست، اشیاء نیز اجتماعی و دارای معنا هستند. او می گوید پیرامون هر انسانی را سه گونه شیء فراگرفته است؛ اشیاء فیزیکی ( مثل: میز، صندلی، کوه، آپارتمان و...) ، اشیاء انتزاعی( مانند: شهادت، ایثار، ترس، خدا و...) و در نهایت اشیاء اجتماعی ( مادر، پدر، معلم، عید نوروز و...). هرآنچه در عرصه اجتماعی پدیدار است، خارج از یکی از این سه حالت نیست، و چون شیء را تجربه واحساس می کنیم، پس قابل اشاره هست، و چون قابل اشاره هست پس دارای معنا هست، اما این معانی ذاتی آن اشیاء نیستند و اجتماعی هستند و چون اجتماعی هستند، پس مطلق نیستند و نسبی هستند. این قضیه بلومر و از همه مهم تر ذاتی نبودن و نسبی بودن معانی همان است که امروزه در قالب پارادایمی بنام پسامدرنیسم از زبان اندیشمندان متعددی مطرح می شود.
اگر از این مباحث تئوریک بخواهیم به سطح عملی برسیم و یا از سطح تحلیل و بیان انتزاعی به سطح تجربی فرود آییم ـ همچنان که بلومر آن را فرود به زمین می نامد ـ و به تحلیل واقعیت اجتماعی در فرایند طبیعی آن بپردازیم، در چنین روزی(سیزدهم فروردین) از تقویم جایی که امروزه ایران زمین اش می نامند، به آئین سیزده بدر می رسیم، آئینی که در میان ما ایرانیان قابل اشاره است، پس چون قابل اشاره است بعنوان یک یدیده اجتماعی (Social Phenomenon) نمود دارد. این پدیده اجتماعی همانطور که گفته شد از زبان بلومر یک شیء اجتماعی بشمار می آید، این شیء دارای معنا است، معنایی که ذاتی آن نیست، بلکه برآمده از دیالکتیک کنش پیوسته ایرانیان در تاریخ است. برآیند دیالکتیکی کنش پیوسته ایرانیان ـ کنش پیوسته ای که تاریخمند است ـ چنین آئین اجتماعی را با معنای اجتماعی خاصی برساخت، این معنا و حتی خود آن آئین هرگز ایستا نبوده و در طول سالیان نحوه اجرا و معنای آن به شکلی دستخوش تحول شده که اگر احتمالا روزی با هدف دور کردن نحسی عدد سیزده ـ که در بخش های مختلف زندگی انفرادی و جمعی، ایرانیان با آن روبرو می شدند ـ چنینی آئینی از کنش پیوسته برمی آمد، امروزه معنا و کارکرد دیگری تحت عنوان "روز طبیعت" و توجه به طبعیت از آن برآمده است. گرچه در آن روزگار دیرین بدون آن که بر توجه به طبیعت تاکید شود بیش از امروزیان چنین کنشی از ایرانیان مشاهده می شد، اما هدف اصلی و معنای اصلی آئین سیزده بدر رفتن به طبیعت به منظور دوری از هرگونه نحسی و پیشامد بد بود.
حال در خلال این بحث شاید این پرسش حاشیه ای برای خوانندگان متن پیش آید؛ چرا برخلاف امروز آن روز که روز طبیعت نبود مردمان بیش تر هوای طبیعت را داشتند؟ احتمالا یکی از بسترهای تاثیر گذار برچنین کنشی نزدیکی بیشتر مردم آن روزگار با طبیعت بود. اگر امروز ما زباله ای در طبیعت رها می کنیم فرایند استمرار آن در طبیعت را به چشم خود نمی بینیم و از طرق مختلف در قالب بسته های آموزشی و علمی برایمان مدام یاداوری می کنند. ولی اجداد ما لحظه لحظه حضور اشیاء غیر طبیعی در طبیعت و تخریب طبیعت توسط آن ها را می توانستند تجربه کنند.
از این پرسش حاشیه ای به متن بازگردیم. در میان عناصر و سنت های متعدد این مجموعه فرهنگی (سیزده بدر) یک عنصر دیرین آن سبزه گره زدن است. امروزه ما این آئین را بدون آنکه تاملی در معنای آن کرده باشیم به رسم سنت های دیرین تکرار می کنیم. سبزه گره می زنیم به نیت باز شدن بخت فلانی. بدون آنکه اندکی تامل کنیم گره زدن این سبزه و این گیاهی که در این بخش از کره زمین روئیده چه ارتباطی دارد به آینده و زندگی افرادی که درکنارمان هستند و یا احتمالا کیلومترها دور از ما سکونت دارند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش بدون پذیرش اصول موضوعه اندیشه تکاملی، ناگزیر از رجوع به دستگاه نظری و تحلیل انسان شناسان تکامل گرا هستیم.

متن کامل در فایل زیر
👇👇👇👇👇

🔰از کانال جامعه‌شناسی #هرمزگان
#جامعه

🌐جامعه‌شناسی علامه
https://t.me/joinchat/AAAAAD-FIxZ3dXAZ8P6lvw