✅ مدها می‌روند و می‌آیند.. ✍️فردین علیخواه

✅ مدها می‌روند و می‌آیند

✍️فردین علیخواه

🔹در فصل تابستان زنان و مردان جوان ایرانی شلوارهایی با پارچه‌های نخی، خنک، دم پا کش یا دم پا آزاد به تن کردند که به شلوارهای بادی یا سندبادی معروف است. این شلوارها در جهانِ مد نام‌های دیگری دارند که در بین آن‌ها شلوار حرم‌سرا harem pants شهرت بیشتری دارد. این شلوار تاریخ جالبی دارد که بیانگر نکات قابل‌تأملی درباره ریشه‌ها و تحولات مد است.

🔹برخی معتقدند که این شلوار ریشه شرقی دارد و تاریخ آن به 2000 سال قبل و به ایران باستان برمی‌گردد یعنی زمانی که زنان در قبایل مختلف خاورمیانه برای بیان عفت و پاک‌دامنی خود از این شلوارها می‌پوشیدند. گشاد و آزاد بودن این شلوارها باعث می‌شد تا اندام‌هایی نظیر مچ پا، ران و باسن این زنان برجسته به نظر نیاید. البته مردان هم در خانه و زمانی که می‌خواستند کارهای معمول خانه را انجام دهند از این شلوارها می‌پوشیدند. برخی هم در ریشه‌یابی این شلوارها به لباس دوتی Dhoti هندی اشاره می‌کنند که امروزه عمدتاً در روستاهای هند، پاکستان، بنگلادش و نپال پوشیده می‌شود.

🔹امیلیا بلومر، از فعالان جنبش حقوق زنان در نیمه دوم قرن نوزدهم، جزو اولین زنانی بود که در غرب به استفاده از شلوارهای بادی پرداخت به‌گونه‌ای که در تاریخ مد، شلوارهای بادی به شلوار بلومر Bloomer Pants هم شهرت دارد. در زمان بلومر زنان غربی عمدتاً از لباس‌های پوشیدۀ بلند و ضخیم استفاده می‌کردند. آنان مجبور بودند تا در زیر دامن اصلی‌شان، شش تا هشت زیردامنی بپوشند تا دامنشان شل‌وول به نظر نیاید. بلومر این شلوارها را در نشریه‌اش که به حقوق زنان می‌پرداخت تبلیغ کرد. بسیاری از رسانه‌ها و مردان به تمسخر و آزار و اذیت او در خیابان‌ها پرداختند. بلومر معتقد بود که پوشیدن این شلوارهای گشاد و آزاد، نوعی رهایی و آزادی از لباس‌های انعطاف‌ناپذیری است که هدف آن‌ها صرفاً کنترل زنان است. همچنین این شلوارها تحرک زنان را آسان‌تر می‌کند. مخالفان او عقیده داشتند که لباس زنان باید به‌گونه‌ای باشد که بدن آنان همچنان مملو از رمز و راز و کشف به نظر برسد نکته جالب آنکه در تاریخ مد لباس بلومر به لباس اصلاحات reform dress نیز شهرت دارد.

🔹در قرن نوزدهم، شلوار بادی در حکومت عثمانی مورداستفاده قرار گفت. در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم، به دلیل هوای بسیار گرم شمال افریقا، شکل خاصی از شلوار بادی توسط ارتش فرانسه بکار گرفته شد. باید توجه داشت که علیرغم تلاش‌های زنانی مانند بلومر، جوامع غربی همچنان در برابر پوشیدن شلوار توسط زنان و به‌ویژه شلوار بادی مقاومت می‌کردند. در اوایل قرن بیستم، یعنی حدود 100 سال قبل، پال پویرت طراح لباس ، مجموعه‌ای از کارهایش را که از لباس‌های خاورمیانه‌ای الهام گرفته بود در فرانسه به نمایش گذاشت. این برای اولین بار بود که شلوارهای بادی زنان در یک نمایشگاه مد عرضه می شد. این نمایشگاه بسیار مناقشه برانگیز شد. نکته اصلی منتقدان آن بود که شلوار، متعلق به مردان است و آثار عرضه‌شده در این نمایشگاه مرزهای جنسیتی را نادیده می‌گیرد.

🔹در قرن بیستم هیپی‌ها هم به شلوارهای بادی توجه نشان دادند. گروهی که ضد صنعت‌گرایی حاکم بر شهرها و رشد ماشینیم در زندگی بودند و به همین دلیل زندگی ساده و بی‌تکلف جاری در مناطق روستایی را ترجیح می‌داد. آنان این شلوار را به عقاید خود مبنی بر زندگی بدون تشریفات نزدیک‌تر می‌دیدند. در دهه 1980 مک هامر خواننده سبک موسیقی هیپ‌هاپ این شلوار را پوشید و مجدداً در جامعه غربی به آن توجه شد به شکلی که برخی از تولیدکنندگان لباس این شلوارها را با نام شلوار هامر Hammer pants عرضه کردند. در سال 2009 رالف لورن کلکسیونی از لباس‌های جدید بهاره خود موسوم به لباس‌های آماده پوشیدن را عرضه کرد که شلوار بادی جزو آنها بود و مجدداً به این شلوار توجه شد.

🔹امروزه علاوه بر دختران و پسران جوان مدِروز در شهرها، مدل‌های بومی این شلوارها توسط زنان و مردان در استان‌های مختلف استفاده می‌شود. همچنین مدل خاصی از این شلوار معروف به شلوار زندان بافت، موردعلاقه زندانیان است چون آنان عقیده دارند که امکان جاسازی آسان اشیاء ممنوعه در زیر آن آسان است.

🔹از تحولات شلوار بادی چند نتیجه می‌توان گرفت: تاریخ لباس تاریخ پرتضادی است./ همه لباس‌ها توسط جوامع به‌راحتی پذیرفته ‌نشده‌اند./ توجیه یک مد در نقطه‌ای از جهان(قبایل خاورمیانه) با توجیه آن در نقطه دیگری از جهان(دوره بلومر) کاملاً متفاوت است./ ممکن است برخی از مدها هیچ توجیه زیبایی شناسانه‌ای نداشته باشند./ مدها می‌روند و می‌آیند.

🌐شبکه جامعه شناسی علامه
@Atu_sociology