بارها پرسش شده که اگر ۲۵ اقتصاددان نویسنده نامه معتقدند رشد شدید شاخص بورس توانسته بر شتاب افزایش قیمت سایر داراییها و نرخ تورم اض

🔹 بارها پرسش شده که اگر ۲۵ اقتصاددان نویسنده نامه معتقدند رشد شدید شاخص بورس توانسته بر شتاب افزایش قیمت سایر داراییها و نرخ تورم اضافه کند، پس چرا با افت اخیر شاخص شاهد نزول قیمت ارز و تورم نیستیم؟

✍🏻 #حسین_درودیان

در اینجا قصد توضیح کامل درباره این اشکال را داریم. نکات زیر در توضیح این مطلب می آید:

1️⃣ابتدا باید توجه کرد که استدلال تأثیر شاخص بورس بر تورم مبتنی بر منطق و نظریه است که اشاره به انتقال سودآور (آربیتراژ) و تأثیر بر انتظارات قیمتی دارد. در رد مدعایی این چنینی با شواهد تجربی نیاز به درنگ جدی وجود دارد. در واقع منطق و نظریه را نمی‌توان به سادگی با چند شاهد تجربی ضعیف و دم دستی رد کرد. مشاهدات تجربی که در قوارۀ رد یک نظریه باشند، باید بی‌نهایت بیّن، قوی و غیرقابل تفسیر باشند. در آن صورت گرچه دلیلی برای تردید در نظریه پیدا شده؛ اما باز هم تا نظریه بهتری تولید نشود همچنان حرفها از جنس غر غر و اما و اگر است

2️⃣ضرر ندارد نگاهی به روند نرخ تورم ماهانه و روند رشد شاخص بورس بیندازیم. اعداد ستون سمت راست نمودار مربوط به نرخ تورم بوده و ستون سمت چپ هم نرخ رشد شاخص کل بورس را نشان می‌دهد. نمودار را از پاییز پارسال تا مرداد ۹۹ ترسیم کرده ایم. یک همبستگی مثبت نسبی بین آن دو قابل تشخیص است. بویژه نگاه کنید به صعود هر دو در فروردین، اردیبهشت و تیر و افت محسوس هر دو در خرداد و مرداد. (نمودار پیوست)

3️⃣روابط اقتصادی مربوط به یک روز و یک هفته نیستند. روندی که در طول ماهها شکل گرفته با یک تغییر مختصر چند روزه قابل تغییر نیست. یادم می آید اوایل مرداد یک روز که شاخص بعد از مدتها منفی شد، یکی پیام داد که پس چرا امروز دلار نیومد پایین! اگر شاخص بورس همانطور که ماهها از خود رشد بالا را نشان داد و همین الان هم نسبت به ابتدای سال در کمتر از ۶ ماه، بیش از سه برابر شده (بطور معنی داری بیش از همه انواع دارایی)، مسیری معکوس را در یک بازه زمانی معنی دار طی کرد آن وقت طرح چنین سوالی تازه می‌تواند صورت موجهی داشته باشد

4️⃣پدیده‌های اقتصادی تک‌عاملی نیستند. وقتی یک عامل متوقف شد، سایر عوامل همچنان مشغول‌اند. ادعای ما این بود که رشد شدید شاخص بورس از عوامل تشدید حرکت رو به بالای قیمت داراییها و تورم است. اگر این عامل شتاب‌دهنده متوقف شود، چطور می‌شود انتظار داشت سایر عوامل دیگر کار نکنند؟

5️⃣نکته اساسی و مهم این است که «دلیلی ندارد تأثیر افزایشی شاخص بر سایر متغیرها قرینۀ تأثیر کاهشی آن باشد». این موضوع، یعنی تفاوت در علیت مثبت و منفی، یک مسئلۀ شناخته‌شده است. ممکن است افزایش x علت افزایش y باشد اما کاهش x به همان نسبت تأثیر بر کاهش y نداشته باشد. یک مثال بارز از این موضوع در چند سال اخیر در صنعت بانکداری کشور مشاهده شد. برخی بانکها یا حتی یکی با دمیدن در تنور مسابقه نرخ بهره سپرده، تلاش می‌کرد از رقبا پیش بیفتد. این کار او بقیه را هم وادار یا تحریک به همین کار می‌کرد و زمینه‌ساز افزایش نرخ در کل بازار می‌شد. حالا حالت معکوس را در نظر بگیرید که در آن یک بانک نرخ سپرده خود را کمتر از سایرین قرار دهد. آیا بقیه هم از او تبعیت می‌کنند؟ خیر. تأثیر رفتار بانک بر افزایش نرخ سود سپرده قرینۀ تأثیر آن بر کاهش نیست
مثال دیگر: اموری را در نظر بگیرید که در آن نیاز به تصمیم جمعی یک عده برای شروع کار وجود دارد. یک نمونه خوب از آن مشارکت یک بسازبفروش با مالکان چند خانه برای تجمیع و نوسازی است. در این موارد کاملاً ممکن است و مکررا دیده شده که یکی از مالکان بیش از میزان متعارف سهم می‌خواهد. از آنجا که شکل‌گیری این فعالیت به اجماع نیاز داشته و یک نفر هم می‌تواند کار را خراب کند، افراد قدرت بیشتری برای این کار می‌یابند. اما به محض اینکه یکی چنین مطالبه‌ای کرد و به تحقق آن نزدیک شد، بقیه هم مشابهاً همان ادعا را طرح خواهند کرد تا به سطح نفع‌بری او نزدیک شوند. اما اگر بر فرض یکی از آنها گفت من کمتر از حقم می‌خواهم (مثلا با هدف تسریع در راه‌اندازی) این باعث دنباله‌روی بقیه نمی‌شود
همین موضوع در مورد شاخص بورس هم صادق است. وقتی بورس نفع بسیار بالاتری از سایر بازارها نصیب بازیگران می‌کند، جدا از مکانیزم‌های آربیتزاژ، این نفع بالا صاحبان بقیه داراییها را هم هوایی می‌کند. آنها هم بازدهی کمابیش مشابهی را طلب کرده و انتظارات خود را با بالاترین شاخص بازدهی می‌سنجند. اما لزومی ندارد تأثیر منفی آن هم قرینه تأثیر مثبت باشد

6️⃣همه این تحلیل را در مورد سایر بازارها هم می‌توان به کار برد، (البته با لحاظ تفاوت ها). شاید از عوام مردم شنیده باشید که وقتی نرخ ارز بالا می‌رود همه چیز نعل به نعل گران می‌شود، اما چرا وقتی پایین می آید، قیمت اجناس از کاهش نرخ ارز تبعیت نمی‌کنند؟ با تکیه بر بندهای فوق پاسخی تقریبا مشابه می‌شود داد.

.

📲 👇🏻👇🏻
t.me/joinchat/AAAAAD58ps1HeFuxDo8kBg