روایتهایی از اینجا و آنجای دنیا
سیاره ویروس‌ها - کارل زیمر - کاوه فیض‌اللهی …خواندن بخش اول.. ویروس هاری هم همینطور
سیاره ویروس‌ها - کارل زیمر - کاوه فیض‌اللهی
خواندن بخش اول
داوکینز میگه ویروسی که به بازدم راضی نمیشه، ما رو وادار میکنه به شکلی انفجاری عطسه و سرفه کنیم تا اینطوری بقای خودش رو تضمین کنه. ویروس هاری هم همینطور. سگ هار یک سگ ولگرد خیلی خطرناکه که از دهنش کف میاد و بی‌اختیار به همه جا سرک می‌کشه و گاز میگیره.
در این حالت ویروس کنترل سیستم سگ رو در اختیار داره و به فرمان ویروس، سگ سعی میکنه تا جای ممکن کل یک منطقه رو بگرده و هر جنبنده‌ای دید گازش بگیره تا ویروس بتونه خودش رو تکثیر و میزبانهای جدید پیدا کنه. برای یک موجود که با چشم دیده نمیشه، حقیقتا چیز ترسناکیه.
ویروس HIV هم ویروس هوشمندیه که در بدن خودش رو مخفی میکنه و شبیه به سلول‌های عادی به نظر میرسه. ازینرو سیستم دفاعی بدن در ابتدای آلودگی میتونه فقط بخشی از اون رو از بین ببره. اما بخش بزرگی از ویروس رو پیدا نمی‌کنه. ویروس هم به آرامی مشغول تکثیر خودش میشه.
اما چرا باید خودش رو تکثیر کنه؟ اصلا فایده‌ش چیه؟ چه معنی و مفهومی درش هست؟ داوکینز در همون کتاب ژن خودخواه میگه: ویروس‌ها نیز مانند سایر موجودات طبیعت هیچ علاقه‌ای به انسان ندارند، چه مثبت و چه منفی. ویروس‌ها دستورالعمل‌هایی برنامه نویسی شده به زبان DNA هستند
و به درد خود این دستورالعمل‌ها می‌خورند. این دستورها می‌گویند «از من رونوشت بگیر و پخش کن». همین و تمام. از من رونوشت بگیر و پخش کن. از من رونوشت بگیر و پخش کن. از من رونوشت بگیر و پخش کن. از من رونوشت بگیر و پخش کن. از من رونوشت بگیر و پخش کن. از من رونوشت بگیر و پخش کن.
داوکینز میگه: البته که این کار بیهوده است. به طرز باطلی بیهوده است. اما این اهمیتی ندارد که بیهوده و بی دلیل باشد. می‌تواند مطلقا بی‌دلیل باشد و باز هم انتشار یابد. انتشار می‌یابد به این دلیل که انتشار می‌یابد به این دلیل که انتشار می‌یابد. قرار نیست دلیلی پشت این قضیه باشد.
ویروس‌ها هم برای بقا تغییر شکل میدن که بهش میگن جهش. ویروس وارد بدن هر میزبانی که میشه، از محیط بهره میگیره و خودش رو تقویت میکنه. اگر توجه کرده باشین، ویروس کرونا افراد سالمند رو به شدت درگیر می‌کرد اوایل. به مرور گفتن حالا افراد میانسال و کم کم جوانترها.
الان این واریانت اومیکرون رو میگن که بچه‌ها رو بیشتر درگیر میکنه. دلیلش با این تفاصیل میتونه منطقی باشه. کرونا نمیخواد بره، واکسن ضعیفش کرده و بدن‌ها قوی شدن. میخواد بمونه. پس نمیخواد میزبانش رو بکشه. میخواد از آزارش کم کنه و بشه چیزی مثل سرماخوردگی اما از بین نره.
جیمز لاولاک، یک دانشمند انگلیسی، میگه: یک ویروس موثر میزبانش را می‌کشد، یک ویروس زیرک با آن کنار می‌آید. ظاهرا کرونا ویروس زیرکیه که نمیخواد بره و میخواد موندگار بشه بخاطر همین به مرور از قدرتش کم میشه و کاری نمی‌کنه که میزبانش رو بکشه چون کشتن میزبان به بقای خودش هم آسیب میزنه.
نگاهی بندازیم به آمار قتل عام ویروس‌ها: آبله در ۴۳۰ هزار سال پیش حدود ۱۰۰ هزار نفر رو به کشتن داد. آنفولانزا یا ابولا در سال ۲۵۰ میلادی فقط در یک روز حدود ۵ هزار نفر رو به کشتن داد. در قرن شانزدهم نزدیک به ۹۰ درصد بومیان آمریکا بخاطر ویروس افراد خارجی از بین رفتن.
سالهای ۱۵۴۵ تا ۱۵۴۸ آبله حدود ۱۵ میلیون نفر از ساکنان مکزیک و آمریکای مرکزی رو کشت. آنفولانزای اسپانیا که دقیقا صد سال پیش رخ داد رو تخمین میزنن که حدود ۱۰۰ میلیون نفر قربانی گرفت. آنفولانزای خوکی سال ۲۰۰۹ جان حدود نیم میلیون نفر را گرفت.
از این آمارها از قربانیان ویروس میشه صفحه‌ها نوشت. چیزی که بدیهیه اینه که ویروس‌ها هستن و وجود دارن و بشر هیچوقت ازشون مصون نبوده. پیشرفت علم و هوش بشر باعث شده از خسارت‌های زیادی جلوگیری بشه و برخی از این ویروس‌ها که زمانی کشتار راه می‌انداختن، الان در حد یک سرفه و عطسه هستن.
طبیعت پر از ویروسه. در هوا و آب و خاک همه جا ویروس هست. حیات به ویروس و باکتری و قارچ و دیگر اشکال نیاز داره و بدون اینها حیاتی هم نبود. باکتری خوب و بد داریم. ویروس خوب و بد و بقیه موارد. شما نمی‌تونید با طبیعت مبارزه کنید، فقط میتونید با هوش از خسارت‌های احتمالی کم کنید.
این رشته توییت مختصری بود از کتاب «سیاره ویروس‌ها» از کارل زیمر. زیمر از معروفترین نویسنده‌های شاخه‌ی Popular Science در آمریکاست که چندین کتاب خواندنی داره. این کتاب رو نشر نو در ایران ترجمه کرده.
------
@friedrish