در دانشگاه استیونس نیوجرسی اقتصاد درس میدهم. حوزه تخصصم اقتصاد خرد کاربردی، اقتصاد انرژی و منابع طبیعی، مدیریت ریسک و کنترل بهینه تصادفی است. به علوم انسانی هم علاقهمندم. مسایل توسعه و سیاستگذاری ایران را دنبال میکنم و گاهی چیزهایی مینویسم.
قیمت تمام‌شده و یارانه برق.. اخیرا جداولی برای تخمین یارانه پنهان برق و گاز منتشر شده است
قیمت تمام‌شده و یارانه برق
اخیرا جداولی برای تخمین یارانه پنهان برق و گاز منتشر شده است. خب بر خلاف نفت و بنزین که قیمت جهانی روشنی دارد، قیمت برق و گاز نرخ جهانی ندارد (چون بازار متصل و یک‌پارچه ندارند) و در نتیجه باید تخمین محلی داشت. ما در این جا یک تخمین «سرانگشتی» از هزینه تمام شده برق در ایران می‌دهیم که شهروندان - و حتی شاید برخی سیاست‌گذاران - تخمین به‌تری از ابعاد موضوع پیدا کنند.
۱) برای شروع قیمت گاز را حدود ۱۰ سنت برای هر مترمکعب فرض می‌کنیم که فرض بدی نیست و با قیمت‌های کشورهای مشابه (به لحاظ منابع تولید) هم هم‌خوانی دارد.
۲) هر مترمکعب گاز حدود ۱۰ کیلووات ساعت ظرفیت گرمایی دارد.
۳) ضریب تبدیل گاز به برق در نیروگاههای کشور حدود ۳۵ درصد است (این ضریب در نیروگاههای مدرن سیکل ترکیبی حدود ۶۰ درصد است). در نتیجه هر مترمکعب گاز حدود ۳.۵ کیلوات ساعت برق تولید می‌کند. در نتیجه هزینه خوراک حدود ۳.۵ سنت برای هر کیلووات ساعت برق خواهد بود.
۴) تولید برق علاوه بر گاز، هزینه سرمایه‌ای و نگهداری هم دارد. در مورد گاز، سهم این هزینه‌ها تقریبا ۵۰-۵۰ است. در نتیجه ۳.۵ سنت دیگر هم برای هزینه سرمایه‌ای و عملیاتی نیروگاه اضافه می‌کنیم و به عدد ۷ سنت قیمت تمام شده برق در مبداء می‌رسیم.
۵) حدود ۱۵ درصد برق در مسیر تلف می‌شود. در نتیجه هزینه خالص برقی که دست مشترک می‌رسد حدودا ۸ سنت می‌شود.
۶) به این رقم، حدود ۲-۴ سنت هم هزینه نگهداری خطوط انتقال و مدیریت شبکه و بالاسری توزیع و الخ را باید اضافه کرد. در نتیجه به عددی بین ۱۰-۱۲ سنت برای هر کیلووات ساعت برق می‌رسیم.
۷) با فرض قیمت ۸۰۰۰ تومان برای هر دلار، قیمت تمام‌شده هر کیلووات ساعت برق حدود ۱۰۰۰ تومان خواهد بود. با فرض دلار ۴۰۰۰ تومانی سابق، قیمت حدود ۵۰۰ تومان می‌شود.
۸) این عدد بدون لحاظ کردن هزینه‌های محیط‌زیستی سوزاندن گاز است.
۹) متوسط تعرفه برق مشترکان حدود ۲۰۰ تومان برای هر کیلووات ساعت است، یعنی حدود یک پنجم قیمت تمام شده واقعی آن با دلار ۸۰۰۰ تومانی. (اصلاح: برای بیش‌تر مشترکان، قیمت حدود ۸۰ تومان است. ۲۰۰ تومان تعرفه مشترکان پرمصرف است. ممنون از آقای دکتر نوفرستی بابت تذکر موضوع).
۱۰) به روزرسانی: آقای کاوه امین تذکر دادند که در فصل سرما و کم‌بود گاز، سهم مازوت و گازوییل در تولید برق بالاتر می‌رود که خیلی گران‌تر از برق گازی است و در نتیجه عدد متوسط حتی بالاتر از این رقم است.
۱۱) به روزرسانی: آقای فربد زاوه به درستی تذکر می‌دهند که بحث هزینه پایین‌تر و قیمت پایین تر انرژی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، اما بحث «کیفیت وسیله در دسترس» و فناوری تولید مغفول می ماند. وقتی به هر دلیلی ورود فن‌آوری به کشور شدیدا محدود است، و بخشی از این محدودیت ریشه در مداخله دولت دارد، آیا صحبت صرف از یارانه به مصرف کننده دادن گزاره صحیحی است؟
سعی کردیم فروض محاسبات بالا را شفاف بنویسیم که اگر جایی اشتباهی شده مشخص شود و تخمین‌ها دقیق‌تر شود. از نقد و نظرات تکمیلی دوستان استقبال می‌کنیم.
@hamed_ghoddusi تماس با نویسنده
@hamedghoddusi