سال پر پیچ و خم.. ✍محمد علی مختاری. (سرمقاله ویژه نامه نوروزی شب چراغ)

سال پر پیچ و خم

✍محمد علی مختاری
( سرمقاله ویژه نامه نوروزی شب چراغ)

🔹سال ۹۶ رو به پایان است و ایران از آن خاطرات تلخ شیرین بسیار دارد.
زلزله کرمانشاه تا غرق شدن سانچی و سقوط هواپیما همگی از خاطرات تلخ سال 96 بودند و انتخابات شکوهمند ریاست جمهوری و صعود تیم ملی به جام جهانی از خاطرات شیرین امسال در سطح ملی بود.

🔹اما سوالی که در این مجال قصد دارم به آن بپردازم این است که آیا جامعه ایرانی رو به ناامیدی می رود و اگر چنین است راهکاری برای این بن بست اجتماعی وجود دارد؟
🔹 پاسخ به این سوال ها نیازمند نگاهی دقیقتر به متغییرها بوده و بدین منظور لازم است به آمار و ارقام و پیمایش های مختلف در سطح کشور نگاهی داشته باشیم.

🔹وضعیت نامطلوب شاخص‌های اقتصادی از سال ۹۱ با تشدید تحریم‌ها خود را بیش از گذشته نمایان ساخته است.
🔹تمامی آمارهای هرینه و درآمد خانوار نشان از کاهش سطح مصرف و درنتیجه رفاه خانوارها در سالهای بعد از سال 90 دارد.
🔹 مشکلات اقتصادی از قبیل بیکاری، کم آبی، بحران نظام بانکی، بحران صندوق های بازنشستگی حل نشده اند و خطرات ناشی از آنها اقشار جامعه به‌ویژه گروه‌های کم‌درآمد را تهدید می کند. برای نمونه فقط به جمله زیر توجه کنید:

"بحرانی را تصور کنید که بیش از نیمی از جمعیت کشور را دربر گیرد. سلامتشان را در محرز آسیب قرار داده، سرمایه‌ اندوخته‌ آنها آسیب جدی دیده، درآمدهایشان قطع ‌شده و امید آنها به تأمین آینده مخدوش شود. چنین بحرانی چه تبعاتی برای کشور به همراه خواهد داشت؟"

پاراگراف فوق خیال و توهم نیست بخشی از گزارش مرکز پژوهش های مجلس با عنوان بررسی وضعیت سازمان تأمین اجتماعی و ضرورت اصلاحات بنیادی در آن بر گزیده شده است که در آبان 96 منتشر شده است.

🔹یک اقتصاد کم رمق و ضعیف خود را صرفاً در شاخص‌های اقتصادی نشان نمی دهد، بلکه به تبع آن مولفه های مربوط به آسیب‌های اجتماعی نظیر نرخ طلاق، اعتیاد و جرم منعکس می شود و سرمایه انسانی کشور را کاهش می دهد.
🔹شاخص های سرمایه اجتماعی نیز اوضاع خوبی ندارند. یک نمونه از این افول سرمایه اجتماعی میزان ناامیدی مردم در پیمایشی تحت همین عنوان است که توسط وزارت کشور در سالهای اخیر انجام شده است.

🔹بیش از نیمی از پاسخ دهندگان در پاسخ به سوالی در مورد میزان نا امیدی آن را زیاد یا خیلی زیاد عنوان کرده اند که موارد نگران کننده از این دست هم در این نظر سنجی و هم در موارد مشابه چون ارزشها و نگرش ها بسیار است.

❓راه برون رفت وجود دارد؟

🔹از نظر نگارنده راه‌حل اکثر مشکلات اقتصادی کنونی با توان تخصصی و ظرفیت کارشناسی کشور موجود است ولی دلیل مزمن شدن چالش های اقتصادی کشور، مباحث اقتصاد سیاسی است. در واقع گروه های سیاسی حاضر به پذیرش هزینه اصلاحات ساختاری اقتصاد نیستند و از همین رو کشور در حال اتلاف منابع بین نسلی با سرعتی بالا است.

🔹به همین دلیل است که مشاهده می کنیم جابه‌جایی افراد نیز در تیم اقتصادی دولت چندان کارساز نمی شود.

🔹دولت‌ها یکی پس از دیگری به‌جای آنکه به تغییر و تحول رابطه خود با گروه‌های ذی‌نفع و به سود آینده بلند مدت اقدام کنند، برای کاهش مخالفت‌ها از تصمیمات مهم اقتصادی صرف‌نظر می‌کنند و روال سالیان گذشته را همچنان ادامه می‌دهند.

🔹 از سوی دیگر، برخی تصمیمات اقتصادی نه‌تنها به بهبود قطعی شرایط عمومی اقتصادی و اجتماعی کشور منتهی نشده، بلکه خود به ایجاد و تشدید مشکلات منجر شده ‌است.

🔹نمونه های بارز چنین تصمیم گیری هایی را اصلاح قیمت بنزین و یا ارز می توان مشاهده کرد که پیرو تا بهینه بودن آنها سخن بسیار رفته است.

📖چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید

🔹تجربه تاریخی کشور نشان می‌دهد که باید در چارچوبی وسیع‌تر و متفاوت از گذشته به موانع توسعه کشور نگریست. آنچه واضح است این که سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری به روش‌هایی که تا به حال در پیش گرفته‌ایم، ما را به اهدافمان نمی‌رساند. مکانیزم های تصمیم سازی مورد نیاز است که منطبق بر بهینگی اقتصادی باشد و نه تعویق مشکلات امروز به فردا.

🔹با تمامی این دشواری ها به انتظار روزهای بهتر در سال 97 هستیم. هنوز امید داریم که اقتصاد رونق گیرد و کشور مسیر توسعه را سریعتر بپیماید.

🔹به عنوان یک از فعالان و کنشگران اجتماعی پیمان می بندیم، در سال 97 آستین ها را بالا بزنیم. در حد بضاعت با ابزارمان قلم بنویسیم و پژوهشگران با دانش و دغدغه مند را دعوت به کنیم تا به میدان بیایند و ارائه طریق کنند که رسالت رسانه نیز جز این نیست.