سیر تحولات روابط انسان و طبیعت.. دورۀ اول: تسلط طبیعت بر انسان

سیر تحولات روابط انسان و طبیعت

دورۀ اول: تسلط طبیعت بر انسان

انسان اولیه، بدون ابزار شکار در مقابل حیوانات عظیم‌الجثه کاملاً ناتوان بود، ازاین‌رو غذای خود را نه ازطریق شکار، بلکه ازطریق جمع‌آوری میوه و صید جانوران کوچک تأمین می کرد. در این زمان، انسان هنوز در بطن طبیعت می زیست و نحوۀ زندگی و تأثیرگذاری او بر محیط، با سایر جانوران چندان تفاوتی نداشت. به دیگر بیان، دخالت های انسان در طبیعت از محدودۀ تأثیر قدرت ترمیم‌پذیری طبیعت فراتر نمی رفت و لذا هر خلئی که درنتیجۀ برداشت های او از طبیعت پدید می آمد، به‌زودی در نتیجۀ عملکرد نیروهای طبیعی رفع می‌شد.
این دوره دربرگیرندۀ عصری است که در آن، بشر کاملاً مقهور طبیعت بوده و قادر نبوده است دخل و تصرفی در طبیعت انجام دهد. این دوره که با پیدایش و آفرینش انسان شروع می‎شود، خود به چند مرحله تقسیم می‎شود: مرحلۀ غارنشینی، مرحلۀ روستانشینی، مرحلۀ ایجاد شهرهای کوچک و بزرگ و مرحلۀ به‌وجود‌آمدن تمدن‌های نخستین. گرچه مرحلۀ اخیر با ایجاد کارابزارهای پیشرفته‌تر همزمان بوده و درنتیجه با تصرفات بیشتری در طبیعت همراه بوده است، اما این تصرفات به تخریب محیط زیست منجر نشده است. به بیان دیگر، می توان گفت اگر در این دوره بشر تصرفی جزئی هم در محیط زیست داشته است، این تصرف برای محیط زیست ضرری نداشته و طبیعت به‌راحتی این تصرفات را تحمل، جبران و بازسازی کرده است. به‌طوری‌که می‌توان گفت در این دوره، محیط زیست به‌صورت بکر و دست‌نخورده باقی مانده بود.
انسان مقهور قواي طبيعت بود و با قوانين حاكم بر محيط خود آشنايي نداشت. در اين مرحله، تعادل اكوسيستم‌ها نه به دليل رشد تكنولوژي، بلكه به دليل ضعف آن، ازطريق طبيعت برقرار می‌شد.
در اين دوران اخلاق، خلق‌وخو، آداب و روحيات انسان، همه زير تأثير برتري اسطوره‌هاي قدرت‌هاي آسماني و طبيعت قرار داشته و بيگانگي انسان از كار خود و كالايي كه خود توليد مي‌كرده است، هنوز پديدار نشده بود. اين بيگانگي تنها مربوط به طبيعت پيرامون و عدم درك قانون‌مندي‌هاي آن بوده است.

کانال شهروز فروتن کیا(جامعه شناس)

@shahrouzforoutankia1968