سیر تحولات روابط انسان و طبیعت.. دورۀ دوم: تسلط انسان بر طبیعت

سیر تحولات روابط انسان و طبیعت

دورۀ دوم: تسلط انسان بر طبیعت

در مقایسه با دورۀ اول، این دوره از زندگی انسان را شاید بتوان دوران غلبۀ انسان بر محیط زیست دانست. حدود یک قرن پیش، گویا انسان به اسرار طبیعت دست یافت و هر روز با اختراع و اکتشافی جدید، راه‌های مهار طبیعت و غلبه بر آن را آموخت. این دوره، عصر ایجاد تمدن‌های صنعتی است. بشر با دست‌یابی به صنعت ماشینی و به‌وجود‌آوردن کارخانه های کوچک و بزرگ، رابطۀ خود را با طبیعت متحول کرد؛ به این صورت که برای افزایش تولید، منابع بیشتری را مورد بهره‌برداری قرار داد و در‌نتیجه، صدمات بیشتری به طبیعت وارد کرد. در اثر این امر، طبیعت رو به تخریب و نابودی گذاشت. در این دوره بشر مقهور طبیعت، این امکان را یافت که با تصرفات بی‌رویه، تعادل اکولوژیک طبیعت را بر هم زده و علاوه‌بر تخریب محیط زیست، آلودگی آن را نیز موجب شود. رفتار او در این دوره به گونه‌ای بود که انسان فکر می کرد مالک زمین است، نه ساکن آن. لذا پیشرفت خود را، پیروزی بر جهان به حساب آورد؛ به‌‌طوری‌که این پیروزی، تخریب بخش هایی از محیط زیست و طبیعت را در پی داشت.
شدت این تخریب و آلودگی محیط زیست برای طبیعت غیر قابل تحمل، غیر قابل جبران و غیر قابل بازسازی بود. انواع آلودگی های آب، خاک، هوا، صوت، شیمیایی، هسته ای و دریایی، آثار زیان‌باری را بر انسان و محیط زیست داشته است؛ به‌طوری‌که در طی سال‌های اخیر، به‌صورت بحرانی بزرگ درآمده و زنگ خطر را به صدا درآورد.
در این دوره، کشف و استخراج بی رویۀ منابع طبیعی همچون انرژی های فسیلی، علاوه‌بر اینکه حقوق نسل های آینده را به مخاطره انداخت، باعث آلودگی فراوان آب، خاک، هوا و دریا شد. ورود گاز‌ دی‌اکسید کربن و منو اکسید کربن در اثر سوخت های فسیلی به محیط زیست، ریزش بیش از پیش فضولات کارخانه‌ها و سموم مختلف در رودخانه‌ها، غرق‌شدن نفت‌کش‌های غول‌پیکر و وارد‌شدن مواد نفتی و آلاینده‌های دیگر به دریا، سوانح و رخدادهای هسته ای، جنگ‌های اتمی، سوانح شیمیایی، استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جنگ‌ها، استفاده از محیط زیست به‌عنوان ابزار جنگی، گرم‌شده کرۀ زمین، تخریب لایۀ ازن، تغییرات آب‌و‌هوایی، باران‌های اسیدی، انفجار جمعیت، نابودی جنگل‌ها و گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، همه و همه به یک فاجعۀ زیست‌محیطی بدل شد که آیندۀ تنها کرۀ مسکون را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
اين دوره از آن زماني آغاز شد كه تعادل بين حد مصارف و منابع حيات و تكنولوژي به دليل سلطۀ كمّي و كيفي تكنولوژي آلوده‌كننده، برهم خورد. اين تكنولوژي به علت مصرف بي‌رويۀ منابع حياتي، تكنولوژي غارت نام گرفت.
تفكر بشري در اين دوره در كشف قوانين حاكم بر طبيعت تلاش کرده و در كار تغيير محيط پيرامون بر‌آمده بود. اما به دليل عدم انطباق قانون‌مندي‌هاي طبيعت با شناخت اين قوانين در ذهن انسان و به دليل حركت كور نيروهاي مولد ولع آزمندانۀ بورژوازي، تعادل ميان منابع حياتي موجود و حد مصرف، به دليل سيطرۀ كمّي تكنولوژي آلاينده و مصرف‌کننده، بر هم خورد و به دنبال هزاران سال تجاوز انسان بر انسان، تجاوز به حريم طبيعت نيز آغاز شد

کانال شهروز فروتن کیا(جامعه شناس)

@shahrouzforoutankia1968