علوم اجتماعی و آب: دستورکارهای مغفول. سوم:.. 🖋و

علوم اجتماعی و آب: دستورکارهای مغفول
@sahatzist
✅قسمت سوم :

🖋#محمدفاضلی و #سجاد_فتاحی

منبع:تارنمای شمس
@sahatzist
◀️رابطه آب با تاریخ و زمان

✅برنامه‌ریزی برای توسعه و مدیریت منابع آب، بدون توجه به دو مقوله تاریخ و زمان می‌تواند به تکرار تجارب ناموفق گذشته یا اقداماتی بدون آینده‌نگری بینجامد که به‌واسطه اثرات انباشتی و رابطه آن‌ها با سایر متغیرها در طول زمان، سبب ایجاد ناپایداری در منابع آبی گردد.
عدم توجه به تجارب تاریخی در نظام مدیریت منابع و مصارف آب در ایران سبب شده است که این نظام برخی اشتباهات و اقدامات ناکارآمد را چندین و چند بار تکرار نماید.
✅طرح‌های مختلف مدیریت و توسعه منابع آب در حوضه زاینده‌رود آشکارترین نمود این مسئله است. جامعه‌شناسی تاریخی بحران آب در حوضه زاینده‌رود نشان می‌دهد که افزایش منابع آبی حوضه به دلایل گوناگونی که مجال پرداختن به آن‌ها در اینجا نیست نه‌تنها نمی‌تواند کمبود آب را در این حوضه حل نماید بلکه با افزایش شکاف بین مصارف و منابع آبی حوضه، بحران آب را در آن تشدید می‌کند؛ اما این نظام به دلیل نادیده گرفتن تاریخ در مطالعات خود، بدون توجه به تجارب تاریخی گذشته، همچنان بر طبل تکرار راهکارهای قدیمی و پرهزینه‌ای می‌کوبد که توانایی حل مسئله را ندارند.
✅کم‌توجهی نظام مدیریتی کنونی به اثرات تشدیدشونده و مغفول واقع شدن تحلیل اثرات انباشتی در طول زمان به‌واسطه بر‌هم‌کنش متغیرهای اجتماعی، یکی دیگر از علل ناکامی این نظام مدیریتی است. مطالعات اجتماعی مربوط به پروژه‌ها و طرح‌های مرتبط با آب باید ضمن ارائه تحلیلی تاریخی درباره عوامل مؤثر بر شکل‌گیری منافع، ذهنیت‌ها، جهت‌گیری‌ها و اقدامات کنشگران مختلف (سازمانی و فردی)، به دو پرسش کلیدی پاسخ دهند:
@sahatzist
1️⃣نخست آنکه چه درس‌هایی را می‌توان از تجارب تاریخی جامعه محلی در مواجهه با مسئله کمبود آب آموخت؟

2️⃣و اجرای این طرح‌ها بر چه متغیرهای اجتماعی‌ای اثر گذارده و در طول زمان وضعیت آن‌ها در ارتباط با نتایج حاصل از اجرای این طرح‌ها، چه تغییری خواهد کرد؟

@sahatzist
◀️کمبود آب و راه‌حل‌های جایگزین

✅طرح‌های توسعه و مدیریت منابع آب عموماً در پاسخ به مسئله کمبود آب در جوامع یا در تلاش برای بهبود وضعیت اقتصادی یا توسعه‌ای جامعه محلی برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند. اما جدا از مدیریت و توسعه منابع آب با اتکا به ابزار و تکنولوژی که ساده‌ترین و درعین‌حال پرهزینه‌ترین راه‌حل برای مواجهه با مسئله کمبود آب است، می‌توان راه‌حل‌های جایگزین دیگری از قبیل:
@sahatzist
اصلاح الگوی مصرف از طریق اصلاح قواعد شکل‌دهنده به رفتار مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و حکمرانان آب

آسیب‌شناسی و کارآمدسازی سیستم‌های حکمرانی آب در سطوح ملی و محلی

اصلاح الگوی تغذیه

اصلاح الگوی کشت

کنترل جمعیت با توجه به توان اکولوژیک سرزمین

تغییر محور توسعه در جوامع به محورهایی با مصرف کمتر آب از قبیل تغییر محور توسعه از کشاورزی به توریسم و گردشگری

را در دستور کار قرار داد. این راه‌حل‌های جایگزین اگرچه پیچیدگی‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بیشتری نسبت به راه‌حل‌های فناورانه و سازه‌ای دارند، اما دارای تبعات و هزینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیط‌زیستی کمتری هستند و پایداری آن‌ها بیشتر است.
✅مطالعه اجتماعی باید با در نظر گرفتن تمامی راه‌حل‌های جایگزین، و با توجه به ظرفیت‌های مختلف موجود در جوامع بومی و محلی، اولویت‌بندی‌ای از آن‌ها در ارتباط با مسئله کمبود آب ارائه نماید. نظام مدیریت منابع و مصارف آب در ایران به دلیل پیچیدگی راه‌حل‌های گروه دوم و ضعف در انجام مطالعات اجتماعی در دهه‌های گذشته، با نادیده گرفتن تمامی راه‌حل‌های جایگزین موجود برای مسئله کمبود آب در اکثر قریب به‌اتفاق موارد راه‌حل ساده اما پرهزینه، توسعه تأمین منابع آبی بیشتر را برگزیده است.
#علوم_اجتماعی
@sahatzist

http://s1.upzone.ir/11619