‍ 🔵آب «حق» است یا «دارائی»؟

‍ 🔵آب«حق»است یا«دارائی»؟
@sahatzist
🔸در زمانی نه چندان دور در همین ایران خودمان کشاورزان بر روی زمین هایی کار می کردند که "خدازمین"نامیده میشد، یعنی زمین خدا! زمینی که برای زراعت بر روی ان نیازی نبود تا از کسی اجازه بگیری یا اجاره ای پرداخت کنی. زمین به خصوص اگر موقعیت ویژه یا مرغوبیت خاصی نداشت آن قدر فراوان بود که به صورت پیش فرض یک "حق همگانی" پنداشته میشد.خدا زمین ها در ابتدا ارزش معاملاتی نداشتند اما به مرور و با تبدیل روستاها به شهرها و شهرها به کلان شهرها و به تبع آن نیاز به زمین بیشتر بود که دارای ارزش شدند. نسل اولی که رایگان خدا زمین ها را تصرف کرده بودند،حقوقشان را با مبالغی گزاف به نسل های بعد می فروختند و به مرور که جمعیت بیشتر و بیشتر و زمین کمتر و کمتر میشد خود زمین ها فارغ از اینکه اساسا ارزش زراعی داشته باشند یا نه ارزش افزوده می یافتند.در حقیقت کمیابی باعث شد تا یک "حق همگانی" طی چند نسل تبدیل به یک کالای خصوصی واجد حقوق مدنی و تعریف شده در ذیل حق مالکیت افراد شود.
@sahatzist
🔸آیا ممکن است برای آب نیز چنین اتفاقی بیافتد؟یعنی آب از یک حق همگانی به یک کالای اقتصادی تبدیل شود؟ در این زمینه سه پارادایم اصلی وجود دارد.

پارادایم اول که پارادایم سنتی است معتقد است که آب کالائی عمومی و غیرقابل خرید و فروش است که نمی توان برای آن «مالکی" در نظر گرفت و یا حداکثر می بایست جهت نظارت بر توزیع ، در اختیار دولت قرارداشته باشد و همگان حق دسترسی آزاد به آن را داشته باشند. "عدالت" اقتضا می کند تا آب به عوان جزئی از "خدمات عمومی" بر عهده دولت باشد.

اما طرفداران پارادایم دوم معتقدند دولتی بودن آب منجر به هدر رفت آن و افزایش "ناکارآمدی" در حفظ و نگهداری منابع آبی خواهد شد.در این پارادایم نقش دولت در حکمرانی آب به "تسهیل گر، راهبر enabler " تقلیل می یابد.این پارادایم که جریان نئولیبرالیزم و سازمانهای جهانی همچون بانک جهانی را حامی خود دارد در چند کشور در حال توسعه پیاده شده اما به شدت شکست خورده است. از جمله این کشورها می توان تانزانیا، غنا و آفریقای جنوبی را نام برد.
@sahatzist
🔸در زمینه پارادایم سوم، جریان سوم، راه حل سوم و یا هر چیز سومی که بخواهید صدایش کنید نرات و پیشنهادات مختلفی وجود دارد که یکی از این پیشنهادات توسط دکتر برایان چترتون و همسر ایشان لین چترتون مطرح شده است. معرفی راه کار چترتون که توسط اندیشکده تدبیر آب ایران نشر یافته است به همراه فایل سخنرانی این اندیشمند به حضور تقدیم می گردد.
ساحت زیست

🔵دو نگرش متداول در مباحث مربوط به سیاست‌های آب مطرح می‌شود: «آب یک منبع اقتصادی است» و «آب یک منبع غیر اقتصادی است.»
این دو دیدگاه در سیاست‌ آب در واقع بیانگر دو کران انتهایی در طیف سیاست‌ها به شمار می‌آیند. نگاه به آب به عنوان یک منبع اقتصادی و اجتماعی که در این نوشتار مورد توجه قرار می‌گیرد، در میانه این دو کران جای دارد. در این نوشتار درباره عناصری سخن خواهیم گفت که می‌تواند در نگرش «آب یک منبع اقتصادی و اجتماعی است» گنجانده شود.

🔵نگرش «آب یک منبع غیر اقتصادی است» سالیان درازی حکمفرما بوده است. نقش محوری خاک، آب و هوا در هستی انسان، آنها را از سایر منابع متمایز می‌سازد. در گذشته با آنها کاملاً متفاوت با سایر منابع یا کالاها رفتار شده است. تنها از قرون هجدهم و نوزدهم میلادی بود که اراضی قابل کشت، در نظام سرمایه‌داری، و فقط در مراکز توسعه سرمایه‌داری، به عنوان کالاهای قابل داد و‌ ستد شناخته شد.


🔵نوشتار "آب؛ کالایی اقتصادی یا غیراقتصادی" متن سخنرانی آقای دکتر برایان چترتون و همسر ایشان لین چترتون در زمینه معرفی بازار آب در کنفرانس سال ۲۰۱۲ در ایتالیا می‌باشد. که به دلیل مطرح شدن بحث بازار آب توسط اندیشکده تدبیر آب ایران ترجمه و در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد آقای دکتر برایان آلفرد چترتون از سیاستمداران اسبق کشور استرالیا می‌باشد که در سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ در سمت وزیر کشاورزی این کشور ایفای نقش نموده است. ایشان از افراد سرشناس و باسابقه در زمینه راه‌اندازی بازار آب در بخش کشاورزی کشور استرالیا به شمار می‌آیند و تألیفات و تجربیات ارزنده‌ای نیز در این زمینه دارد.
علاقه مندان می توانند از طریق لینک زیر به فایل کامل این نوشتار دسترسی پیدا