نکاتی در مورد بازار خودروی دست دوم. دکتر حامد قدوسی

نکاتی در مورد بازار خودروی دست دوم
دکتر حامد قدوسی
@shabcheragh_monthly

من متخصص اقتصاد خودرو نیستم و مطمئنم کسانی که به طور تخصصی روی این بازار کار می‌کنند نکات دقیق‌تری در این مورد خواهند داشت. این‌ها چند نکته‌ کوچکی است که به تبع بحث‌های حول مطلب دیروز با برخی خوانندگان عزیز داشتیم و برای نقد و بحث بیش‌تر این‌جا می‌نویسم.

۱) چند نفر از خوانندگان لطف کرده و تخمینی از قیمت خودروهایی مشابه چیزی که در پست توصیف شده بود را در بازار ایران استخراج کردند. ظاهرا قیمت‌ هوندای دست دوم تمیز چیزی حدود ۱۵۰-۲۰۰ میلیون تومان است. چون ماشین من بدنه تمیزی نداشت، برای رعایت انصاف در مقایسه قیمت دلاری هوندای دست دوم قدیمی در خارج را ۳۰۰۰ دلار بگیریم، در این صورت نسبت قیمت خودروی دست دوم در ایران و کشورهای دیگر چیزی بین ۵-۶ برابر است.

۲) اول به بازار خودروی نو نگاه کنیم: پراید نو با قیمتی حدود ۵ هزار دلار عرضه می‌شود که در حد قیمت خودروهای نو چینی است ولی به مراتب کم‌تر از ارزان‌ترین خودروی ژاپنی و کره‌ای. پس اگر مقایسه در بازار خودروی نو است، پراید هم‌چنان می‌تواند برای بخشی از جمعیت ایران جذاب باشد.

۳) اتفاقی که در خودروی بازار دست دوم در کشورهای دیگر می‌افتد این است: سازگار با نظریه Lemons در اقتصاد اطلاعات، شیب افت قیمت به نسبت سن خودرو بسیار تند است! به این مثال تقریبی از دنیای واقع دقت کنید. قیمت خودرویی که نوی آن حدود ۲۵۰۰۰ دلار است، بعد از ۲-۳ سال (یا یک تصادف ساده بدنه) به ۱۵۰۰۰ دلار و بعد از ۷-۸ سال حتی به ۵۰۰۰-۶۰۰۰ دلار می‌رسد. تصور من این است که افت قیمت در ایران این‌قدر تیز نیست و این طور نیست که قیمت یک خودروی خارجی ۷-۸ ساله تمیز چیزی حدود یک پنجم قیمت نوی آن باشد.

۳) چرا شیب افت قیمت این طور زیاد است؟ نظریه اقتصاد به ما برای درک مساله کمک می‌کند: الف) وقتی قدرت خرید بالا است، تمایل به پرداخت برای دریافت ویژگی‌‌هایی مثل «آسایش» و «پرستیژ» هم بیش‌تر است. مصرف‌کننده کشور توسعه‌یافته ترجیح می‌‌دهد تا ۱۰ هزار دلار بیش‌تر پرداخت کند تا خودروی نو و مطمئن دریافت کند. ب) چون دست‌مزدها بالا است، هزینه تعمیر خودروی دست دوم - در صورت خراب بودن - بسیار بالا است و در نتیجه قیمت این خودروها در بازار باید تخفیف شدیدی بخورد تا در تعادل افراد حاضر به خرید آن باشند. پ) عرضه خودروی نو کاملا کشش‌پذیر است و به علت فقدان محدودیت‌‌های کمی روی عرضه خودروی نو و قدیمی جای‌گزین و رقیب نزدیک هم نیستند.

۴) همین سه مورد را در مورد کشور خودمان بررسی کنیم. خواهید دید که جواب هر سه سوال در کشور ما متفاوت است. نه قدرت خرید برای آسایش این قدر بالا است و نه دست‌مزدها این قدر زیاد است که تعمیر خودروی دست دوم بسیار پرهزینه باشد (اگر قطعات خیلی خاصی نیاز نداشته باشد).

۵) نتیجه سیاستی این بحث چیست؟ این که باز کردن بازار خودروی کشور به روی خودروهای دست‌دوم می‌تواند قدرت انتخاب و خرید مصرف‌کننده ایرانی را به شدت بالا ببرد. چنین سیاستی در برخی کشورهای در حال توسعه شبیه به ما به جد دنبال می‌شود و می‌توان دید که در حالی‌که درآمد سرانه خیلی بالا نیست، بخش مهمی از جمعیت خودروی دست دوم با کیفیت بالا سوار می‌شوند. چون قیمت خودروی دست دوم خیلی پایین‌تر از خودروی نو است، میزان ارزبری و خروج ارز از کشور هم خیلی محدودتر از واردکردن خودروهای نو است.

۶) چون نیروی کار ماهر در کشور ارزان و فراوان است، حضور گسترده خودروی خارجی کم‌کم شبکه تعمیر و نگهداری این نوع خودروها را هم ایجاد می‌کند و اتفاقا فرصتی برای حفظ و ارتقاء بخشی از ظرفیت‌های صنعت قطعه‌سازی و خودروسازی فعلی هم هست.

۷) بازار کردن بازار به روی خودروی دست دو خارجی چه اثری روی صنایع خودروی داخلی دارد؟ به نظرم نمی‌رسد که باعث تعطیلی این صنعت شود چون «خودروی نو» هم‌چنان بخش‌بندی بازار خودش را دارد و عده‌ای از جمعیت متمایل به خرید خودروی نو داخلی خواهند داشت. در نتیجه شدت رقابت و تلاش برای ارتقاء کارایی در بازار بیش‌تر خواهد شد چون مثلا تولیدکننده پراید می‌داند که مشتری پراید نو این گزینه را هم دارد که با همین قیمت یک ماشین دست دوم ژاپنی یا کره‌ای خریداری کند.

بخش اول مطلب
https://t.me/hamedghoddusi/549