🔅 اوقات فراغت. 🖊نوربرت

🔅 اوقات فراغت
🖊نوربرت #الياس

📍براي پرداختن به جامعه‌شناسي اوقات فراغت از ديدگاه #الياس، بهتر است نخست به فرايند «متمدن شدن» كه از مقولات بنيادي مورد بحث الياس و نام مهمترين كتاب او نيز هست،بپردازيم.
#الياس در بررسي فرايند متمدن شدن به تحول ساخت شخصيتي افراد و همچنين ملاكهاي اجتماعي كه از قرون وسطا به بعد در جوامع غربي ايجاد شده‌اند توجه داشت.
«تغييرات در آداب به معناي آداب معاشرت و آداب گفتار و كردار، نشان مي‌دهد كه متمدن‌تر شدن جامعه، كنترل بيشتري نيز بر تجلي احساسات و عواطف اعمال شده است. هر چه جامعه
به عصر جديد نزديكتر شده انسان غربي، بيشتر غرايز خود را انكار كرده و عواطف خود را پنهان ساخته است. تشكيل دولت فعلي غربي ناشي از همين جريان است»
از حيث تاريخ، #الياس معتقد است كه اين نوع كنترلها در دربارها و به‌خصوص در دربار دودمان‌هاي استبدادي ايجاد شده و از آنجا به جوامع تازه تأسيس شده صنعتي تسري يافته است. #الياس اظهار مي‌دارد كه در دوران قرون وسطي، مردم مستقيماً در جنگ شركت
مي‌كردند و خوي تجاوزكارانه و خشن خود را پنهان نمي‌ساختند؛ اما در حال حاضر مردم اين تمايلات را در خود پنهان مي‌كنند. ورزش و اوقات فراغت از نظر #الياس جايگزيني براي همان خوي‌هاي سركوب شده و آداب دنیایی است كه بر مردم تحميل شده است. مردم اكنون خود از ريختن خون ابا دارند و آن را نشانة توحش ميدانند اما با لذت به تماشاي فيلمي مي نشينند كه در آن قهرمان فيلم ده‌ها نفر را سلاخي مي‌كند و يا مردم اكنون گلاويز شدن با يكديگر را بي‌نزاكتي مي‌دانند اما با طيب خاطر با صرف مبالغي به تماشاي مستقيم مسابقه بوكس مي‌روند يا آن را به‌طور غيرمستقيم از طريق تلويزيون نگاه مي‌كنند. به همين سبب از نظر #الياس ورزشي شدن (sportization) و فراغتي شدن (Leisureization ) حاصل آرايش جديد نيروها در عصر حاضر است. وي در تحليل فرايند ورزشي شدن جامعه جديد انگلستان
مي‌گويد كه به وجود آمدن ورزش‌هاي جنبي از قبيل مشتزني، شكار روباه، راگبي، كريكت و فوتبال مصادف است با تشكيل پارلمان در انگلستان و فرو نشستن مبارزة خصمانة اقوام «بيگ» و «توري » .
#الياس و دانينگ (Dunning ) برآنند كه نشان دهند چگونه جريان ورزشي شدن در آن زمان منجر به كيفيت فعلي ورزش و اوقات فراغت شد. از نظر آنها، ورزش نوعي تقليد از جنگ است كه در آن، آدميان در انتظار پيروزي هستند. به همين سبب، آنها في‌نفسه به ستايش از ورزش و اوقات فراغت نمي‌پردازند زيرا اولاً از نظر #الياس و دانينگ، ورزش
به‌معناي رسيدن به نوعي آزادي يا لحظات آزاد نيست بلكه تابع تعادل توانايي‌ها و تضييقاتي است كه در جامعه وجود دارد. ثانياً اين تصور كه گويا ورزش نوعي خود انگيختگي است،
بيهوده است زيرا معناي آن، نوعي تضييق است كه بر فرد اعمال مي‌شود. ثالثاً، ورزش جديد به‌طور فزاينده‌اي به نوعي تقليد، مبدل شده است (عمدتاً تقليد از جنگ). به طور مثال، فوتبال
تقليدي است از جنگ دو لشكر و يا شطرنج ممكن است نبرد ميان دو شواليه را تداعي كند و همچنين مشتزني. از طرف ديگر، #الياس و دانينگ اوقات فراغت را نيز "انگيخته شدن شكل‌هاي لذتبخش هيجان" تعريف مي‌كنند.
اكنون كه زندگي انسان به دست نيروهاي عقلاني نهاده شده و افراد بايد بر اساس قوانين دقيق كار كنند، گمان ميرود كه اوقات فراغت دقيقاً همان ايامي است كه فرد مي‌تواند نوعي هيجان "خودانگيخته به او غيرتأملي" را به ظهور برساند و به همين سبب، اوقات فراغت، تابع قاعده
معمولي شدن (Routinization) و غيرمعمولي شدن (Deroutinization) است و به همين سبب است كه بشر در عصر جديد، به‌طور مداوم، در پي ايجاد تنوع در اوقات فراغت است زيرا از يك نوع اوقات فراغت خسته مي‌شود و نياز به تفنن دارد، و اين تاواني است كه بشر بايد در مورد جامعه‌اي بپردازد كه در برخي از ابعاد بسيار جدي است.
#الياس و دانينگ، اين جريان را در حال جهاني شدن مي‌دانند. به وجود آمدن اتحاديه‌هاي جهاني ورزش در زمينه‌هاي متفاوت، تورهاي مختلف و مانند آنها، نشانه‌اي از اين جهاني شدن است. برداشت و تحليل #الياس از اوقات فراغت به ما يادآوري مي‌كند كه روند فعلي
اوقات فراغت را با نظري انتقادآميز بنگريم. به عبارت ديگر، آنها مبين نوعي تنش سركوب شده‌اند كه به اين شكل بروز پيدا مي‌كنند و جلوه‌هاي آن را مي‌توان به روشني ديد. مانند تخريب مراكز ورزشي يا وسايل نقليه عمومي به وسيله طرفداران تيم‌هاي رقيب، گلاويز شدن آنها با يكديگر و مانند آنها كه نشان دهنده همين تمايلات فرو خورده است.

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology