باروخ اسپینوزا (Baruch Spinoza). فیلسوف هلندی، قرن ۱۷

باروخ اسـپینوزا (Baruch Spinoza)
فیلسوف هلندی، قرن ۱۷
«هیچ کس حق ندارد هیچ نوشته‌ای از او را بخواند.»

اسپینوزا یکی از بزرگ‏ترین خردگرایان فلسفه‏‌ی قرن ۱۷ و زمینه‏‌ساز ظهور نقد مذهبی و همچنین عصر روشنگری در قرن ۱۸ به شمار می‏‌رود.

اسپینوزا در جامعه‏‌ی یهودیان هلند بزرگ شد و عهد عتیق و سایر متون یهودی را به خوبی فرا گرفت، اما با گذر زمان نظرهای بحث‌‏برانگیزی درباره‌‏ی سندیت عهد عتیق و سرشت امر مقدس پیدا کرد. اسپینوزا مراسم عبادی و دینی را بی‏‌اهمیت و زاید خواند و به این نظر رسید که متن‌های کتاب مقدس را نباید کلمه به کلمه فهمید. از همین رو، او را در سن ۲۴ سالگی به جرم افکار انحرافی از جامعه‏‌ی یهودیان هلند اخراج و ورودش را به کنیسه‏‌ها ممنوع کردند.

نظریاتش دشمنان زیادی برای او تراشیده بود و پس از اینکه سوء قصدی به جان او نافرجام ماند، از آمستردام گریخت و گوشه‏‌گیری و انزوا پیشه کرد و خود را یکسره وقف فلسفه نمود.

در سال ۱۶۷۳ شهریار پفالتس که با نظریات فلسفی اسپینوزا آشنا بود، به وی پیشنهاد کرسی استادی فلسفه در دانشگاه هایدلبرگ را داد، مشروط بر آنکه او از آزادی پژوهش فلسفی برای براندازی دین عمومی سوء‏استفاده نکند. اسپینوزا این دعوت را رد کرد، چون نمی‌‏خواست استقلال فکری خود را قربانی مقام و عقل را تابع ایمان سازد. وی در پاسخ به دعوت آن شهریار نوشت: «از آنجا که نمی‌‏دانم مرزهای آزادی فلسفی، برای این که دین برانداخته نشود کجاست، نمی‏‌توانم از فرصت به دست آمده استفاده کنم».

کلیسای کاتولیک نیز کتاب‏‌های او را در فهرست کتاب‏‌های ممنوعه قرار داد و پروتستان‌‏های هلند این کتاب‏‌ها را به آتش کشیدند.
دستاوردهای فلسفی و شخصیت اخلاقی اسپینوزا زمینه‏‌ساز آن شد تا ژیل دلوز او را «شاهزاده‌‌‏ی فلسفه» بنامد. اسپینوزا در ۴۴ سالگی در گذشت.


حکم تکفیر اسـپینوزا از سوی روحانیون یهود
«به قضاوت فرشتگان و روحانیون، ما باروخ اسپینوزا را تکفیر، از اجتماع یهودی اخراج و او را لعنت و نفرین می‌کنیم.
تمامی لعنت‌های نوشته شده در قانون (تلمود و تورات) بر او باد. در روز بر او لعنت باد. در شب بر او لعنت باد. وقتی خواب است بر او لعنت باد. وقتی بیدار است بر او لعنت باد. وقتی بیرون می‌رود بر او لعنت باد و وقتی باز می‌گردد بر او لعنت باد.
خداوند او را نبخشد و خشم و غضب خدا علیه او مستدام باد. خداوند نام او را در زیر این خورشید محو و او را از تمامی قبایل اسرائیل خارج کند.
ما شما را نیز هشدار می‌دهیم، که هیچ‌کس حق ندارد با او سخن بگوید، چه به طور گفتاری و چه بطور نوشتاری. هیچ‌کس حق ندارد به او لطفی بکند. هیچ‌کس حق ندارد با او زیر یک سقف بماند، و نزدیک او قرار بگیرد. و هیچ کس حق ندارد هیچ نوشته‌ای از او را بخواند.»

@Kajhnegaristan