چرا از دفاع میکند؟. ✍ سیاوش طلایی زاده …۱

چرا #علی_مطهری از #حجاب_اجباری دفاع میکند؟
✍ سیاوش طلایی زاده


۱. از ابتدای انقلاب (و پیش از آن) همواره شنیده ایم که میگویند غرب دچار انحطاط و فساد شده است و ریشه آن در ترجیح نیازهای مادی بر معنوی است. روشن است که مراد از نیازهای مادی خوردن و خوابیدن نیست بلکه مسائل جنسی است که تحت عناوینی چون "ولنگاری جنسی" و "سست شدن بنیاد خانواده" و... تعریف میشود. به تعبیر روانکاوانه گویی غرب به "کیف" خاصی دسترسی دارد و "تنانگی" را بر "ارزشهای معنوی" مسلط کرده است. در آثار مرحوم مطهری و بنیانگذار انقلاب نیز همین نکته به وضوح به چشم میخورد. در نقطه مقابل آرمان حاکمیت در برابر این تصویر مخدوش از غرب همانا اسطوره " #جامعه_پاک" است که در آن میل مطابق حدود تعریف شده شریعت ارضا میشود و همواره در پشت صحنه است. در صحنه عمومی تنها معنویت جریان دارد. جامعه ای ضدعفونی شده و "حلال" که میتواند به عنوان مهمترین توجیه حاکمیت فقه به کار آید. زیرا فقها پاسبانان حلال و حرامند و دفاع از زهد در برابر امور زمینی. "دیگری" در نمایش عمومی این اسطوره رخت برمی بندد و شاید تنها در خفا بتواند به حیات خود ادامه دهد. مهم نیست "بود" شما چیست مهم آن است که "نمود" باید "حلال" و "ضدعفونی شده" باشد.
۲. این تفکیک میان تنانگی که با "میل" گره خورده و ارزشهای معنوی که در پیوند با "آگاهی" است را میتوان در آثار اندیشمندان غیرحکومتی نیز مشاهده کرد. مثلاً در سازمان مجاهدین خلق یا در میان گروههای چپ و در آثار مرحوم دکتر شریعتی نیز چنین تمایزی مشهود است. لب کلام این تمایز که در انقلاب حضوری فراگیر دارد بر محور سرکوب "میل" در برابر "آگاهی" و ارزشهای "والای" انسانی استوار است. مبارزه، آزادی، ایمان، جهاد، غرب ستیزی و... از جانب هر گروهی بیان شود در زمینه چنین تفکیکی معنا می یابد. و دالهایی چون "رفقا" در چپها یا "برادران و خواهران" در جریانهای دینی بر پایه همین تفکیک است. آنچه منجر به شکل گیری جماعت میشود "آگاهی" بوده است نه "میل".
۳. در تمامی سالهای پس از انقلاب چند درونمایه پیوسته تکرار شده اند: "مبارزه با استکبار، امریکا و اسراییل"، "مبارزه با فساد"، "تحکیم بنیاد خانواده"، "دفاع از پابرهنگان" و... . درونمایه هایی که هر کدام بر پایه شرایط تاریخی تعدیل شده اند: مذاکره با اسراییل در سالهای جنگ، مذاکره "برد-برد" با امریکا بر سر برجام، دفاع از خصوصی سازی و... همگی راهبردهایی بوده اند که گویی با شعارهای ایدئولوژیک پیشین در تضاد می افتند. اما یک مسئله هیچ گاه مورد پذیرش حاکمیت قرار نگرفته است و آن "آزادی پوشش" است. ممکن است هاضمه نظام میزانی از "بدحجابی" را هضم کند اما " #حجاب_اختیاری" را ناگزیر بالا می آورد. زیرا پذیرش حجاب اختیاری معنایی جز تخطی از اصل تفکیک میل و آگاهی و تفکیک "بود" و "نمود" ندارد. پذیرش حجاب اختیاری چیزی جز وانهادن اسطوره "جامعه پاک" نیست. و در این صورت دیگر توجیهی برای حاکمیت شریعت باقی نمیماند.
حاکمیت فقه تنها در افق ایجاد "جامعه پاک" معنا می یابد. و "جامعه پاک" تنها در تقابل با "جامعه فاسد" (غرب) حقیقت می یابد. پس میتوان با "دشمن" مذاکره کرد ولی "پاک" ماند. میتوان "پابرهنگان" را قربانی سیاستهای توسعه کرد و تا مغز و استخوان نئولیبرالیسم پیش رفت و همچنان "پاک" ماند. اما نمیتوان حجاب را اختیاری کرد، نمیتوان از موضع سرکوب میل به نفع آگاهی کناره گیری کرد و همزمان در همان چهارچوب باقی ماند.
از این رو پذیرش حجاب اختیاری معنایی جز استحاله ارزشهای بنیادین حاکمیت ندارد.
۴. در اینجا نباید میل را مساوی با میل جنسی دانست. منظور از میل هرگونه تظاهر فردی است که امکان تکینگی را به آدمی میدهد. میل همان چیزی است که هر فرد را در تقابل با دیگری قرار میدهد و مبنایی است بر دیگربودگی و خیال. بر خلاف الگوهای "یکدست کننده" و فردیت زدا.
و از این رو درونمایه ای است کاملاً سیاسی زیرا سیاست همواره با مسئله دیگری و مسئله خیال در پیوند است. نمایش میل همواره میتواند به عنوان نمایش "بود" معنا یابد.
۵. علی مطهری سوژه اصیل ج.ا است. زیرا همه ارزشهای مرتبط با آگاهی همچون دفاع از زندانیان سیاسی یا حق آزادی بیان و گفتگو را می پذیرد اما همواره با حجاب مسئله دارد. دقیقاً به دلیل همان اسطوره "جامعه پاک" یا "حلال". پس جای شگفتی نیست که او اینگونه از طرح گشت ارشاد دفاع میکند و کوچکترین نمود "بدحجابی" خواب شبانه اش را میستاند.
دلیل این همه واهمه از #دختران_خیابان_انقلاب نیز همین است. آنها میدانند این مطالبه به ظاهر جزئی و حقوقی "نیمی از جامعه" چه معنای پنهان رعب آور و بنیان افکنی دارد.

@Kajhnegaristan