آشنایی مختصر با اثر و پدید آورنده. ✍ احمد عدنانی

آشنایی مختصر با اثر و پدید آورنده
✍ احمد عدنانی

داوید موضوعاتش را و قدرت الهام بخش خود را از قهرمان‌های عهد باستان بر گرفت، از استادان ایتالیایی و از پوسین شور و شدت رنگ گذاری،کنتراست نورها و قوت ترکیب بندی را فرا گرفت و او مهارت تکنیکی را مدیون نقاشان قرن ۱۸ بود اما سختگیری و جدیت و درک فخیم خود را وامدار قرن ۱۷ بود. تعداد پرتره‌هایی که در این زمان کشیده مبین این است که او به چه شخصیت مهمی در اجتماع بدل شده است. مدل‌های او همه افراد موفق بودند. نتیجهٔ بررسی آثار باستانی و برخورد او با جریان احیای کلاسیک گرایی در پردهٔ سوگند هوراتی‌ها ۱۷۸۴ انعکاس یافت.

سوگند هوراتی‌ها، ۱۷۸۴

سوگند هوراتی‌ها برادران هوراتیوس را تصویر می‌کند که برای دفاع از رم و نبرد با سه برادر کوراتیوس از کشور همسایهٔ آلبا انتخاب شده بودند. از سه دشمن یکی نامزد هوراتیا، خواهر هوراتیوس هاست. واقعه را مورخان رومی ثبت کرده‌اند واقعه‌ای که هر چند در حکومت امپراطوری رخ داد به اعتقاد فرانسویها نمونهٔ عشق به جمهوری است. به نظر می‌رسد که سوگند سه برادر به شمشیرهای آخته در دست پدر ساختهٔ ذهن داوید باشد. داوید بی شک از بسیاری از تصاویر سوگند خوردن الهام گرفته است که از وقتی گوین همیلتون در سال ۱۷۶۴ سوگند بروتوس را خلق کرد به تصویر کشیده شده است. در این پرده آدمها همانند ترکیب بندیهای گرز در پلانی برجسته و واضح و در برابر پس زمینه‌ای حرکت می‌کند که به زعم داوید شکل صحیح معماری رومی آغازین است و در واکنش صریح به مارپیچ تصویر که شاخص ترکیب بندی‌های بوشه و ژان اونوره فراگونار است به کار گرفته شده است. عزم ستیز در قهرمانان جوان در هیئت آنان آشکار است هیئتی که جلالی تندیس وار دارد با این همه از بسیاری تندیسها پر صلابت تر است و نیز هوراتیا، خواهرش و نیز مادر و خواهر زادهٔ خردسال بر نزاعی که میان برادر و محبوب در خواهد گرفت با وقار خاص تصاویر کلاسیک زاری می‌کنند. همهٔ شکل‌های مرد وزن شفافیتی موهوم دارد که از شفاف‌ترین کارهای نیکولاس پوسین در سدهٔ ۱۷ فرا می‌رود. عضله‌های مردانهٔ قدرتمند و دستها و پاهای لطیف زنانه و حتی جامه پردازی سختی و استحکام فولاد شمشیرهای آخته را دارند. در این اثر تفکیک جنسی مشهود است. رنگ آمیزی که مانند سطح‌های ساکن است به حوزه‌های فردی محدود شده و از تبادل رنگ‌های شاخص سنتهای باروک و روکوکو نشانی نیست. این پرده نه فقط مرگ قطعی هنر روکوکو را اعلام کرد بلکه خط روشنی بین کلاسیسیسم روکوکو و کلاسیسیسم انقلابی کشید. در واقع این اثر داوید به نیازی پاسخ می‌گفت که از سالها پیش برای دستیابی بر هنری متین و ساده و عقلانی در برابر زیبایی تزئینی و سبکسری روکوکو پیدا شده بود و به تدریج شدت گرفته بود. به عبارت دیگر فرهنگ بورژوازی از میانهٔ قرن تا آن زمان در جستجوی هنری بود که هدفش معیارهای والای آموزش جدی و صلابت زیبایی شناختی باشد. نقاشانی چون گرز و وین در این جهت گام نهاده بودند ولی اثری که اکنون به دست داوید آفریده شده بود هر دو معیار مزبور ار به طور کامل در خود داشت و والاترین تصویر کلاسیک گرا شناخته شد. به تعبیری همان قدر که شام آخر لئوناردو داوینچی کاملاً نمایندهٔ مفهوم رنسانسی هنر بود این اثر هم کمال مطلوب سبک زمانه اش را نشان می‌داد. سادگی و بی پیرایگی تصویر بر شدت وفاداری هوراتی‌ها می‌افزاید این امر در سادگی فضای کم عمق و حتی در انتخاب ستون‌های دوریک توسکانی ساده و بدون پایه که لودو یک دهه پیش در فرانسه آنها را رایج کرد قابل رویت است و این سادگی در هم سطح بودن خشک شخصیت‌ها ومعماری که هم راستا با سطح تصویر است و همچنین هندسهٔ تند سطح و طاق‌ها و جنگجویان به خوبی دیده می‌شود. اما این طبیعت گرایی و شدت کاراواجویی است که این تصویر را از کلاسی سیزم روکوکو و رنسانس متمایز کرده است. این نقاشی عظیم دربارهٔ خشونتی قریب‌الوقوع است که مادر نگران در زمینهٔ مبهم و تیرهٔ تصویر تلاش می‌کند فرزندانش را از این خشونت در امان نگه دارد. کلاسیک گرایان رم این پرده را بسیار ستودند اما هنگامی که در ۱۷۸۵ در «سالن» پاریس به نمایش درآمد بی درنگ تحسین هنرمندان همهٔ ملتها ی اروپایی را بر انگیخت و به عنوان «زیباترین پردهٔ نقاشی قرن» و یک اثر انقلابی بر شناخته شد.

#Jacques_Louis_David 🇫🇷

@Kajhnegaristan