صدای شیشه شکن کوتوله. درباره طبل حلبی شاهکار گونتر گراس

صدای شیشه شکنِ کوتوله
درباره طبل حلبی شاهکار گونتر گراس

مهستی محبی: طبل حلبي از سه گانه دانتسيگ (و به عبارتي چهارگانه )اثر گونتر گراس با ترجمه ي بسيار عالي سروش حبيبي را شروع كردم و همزمان نقدهاي گروه كمبريج به آثار گراس را مطالعه كردم. اين رمان حجيم به گفته منتقدانش در ژانر رئاليسم جادويي و به گفته خود گراس رئاليسم باروك مربوط به قرون هفده و هجده نوشته شده. قهرمان و راوي رمان اسكار است. كسي كه در سه سالگي تصميم گرفته به رشد فيزيكي خود پايان بدهد و يك حاشيه نشين باشد. حاشيه نشيني بر تروماهاي عظيم قرن بيستم كه سعي مي كند به جاي اينكه در پاي تريبون سلطه بنشيند در پشت آن قرار بگيرد تا فجايع قرن را نشان بدهد. اسكار يك كوتوله ست كه مانند داستانهاي پريوار در عوض صدايي خاص به او اهدا شده اما بر خلاف كوتوله هاي جادويي كه نغمه ي زيبايي دارند صداي او شيشه شكن است و با اين صدا نيروي ديگري را اعم از هنر و سياست و مذهب و انسانيت را به چالش مي كشد او شيشه تئاتر و مدرسه و مكانهاي عمومي و حتي مغازه ها را با صداي خاص خود مي شكند و حتي پرهيزگارترين انسانها را در معرض اغواي دزدي قرار مي دهد. او همچنين طبلي دارد كه همواره بر آن مي كوبد و ديسپلين تجمعات را اعم از نازي و لهستاني و مذهبي و آموزشي و كليسايي به هم مي ريزد و آشفته مي كند. او شخصيتي عميقا دوگانه دارد. پدربزرگش كه يك كارگر شورشي و آتش افروز لهستاني بوده هويت خود را عوض مي كند و با شناسنامه يك كارگر مغروق در نقش يك آتشنشان افتخاري زندگي مي كند تا سرانجام در گريز از پليس زير قايقها غرق مي شود و معلوم نيست مرده يا زنده مانده و به امريكا گريخته است. او همچنين نمي داند كه فرزند كدام يك از دو مرديست كه با مادرش در رابط اند پدرش يا معشوق او كه يكي لهستاني و ديخري ألمانيست او بين گوته و راسپوتين و بين خدا و شيطان نيز در تعارضست و همه اينها با پارودي و هجوي تلخ باتكنيك هاي درخشان و ابتكاري بيان ميشوداو يك غريبه، يك طرد شده و همان كوتوله يا ولگرد سرگردان آركي تايپهاي يونگ است كه درد مضاعف نازي بودن و تحقير و شكنجه توسط نازيسم را بر دوش مي كشد وبا صدايش و طبلش آن را برمي آشوبد و بار همه ي كناهان قرن را بر دوش مي كشد. تخيل درخشان گونتر گراس و شيوه ها و تكنيك هاي ابداعي چنان غني و بكرند كه مخاطب نمي تواند كتاب را از دست بكذارد و عميقا در تجربه هاي اسكار شريك مي شود.

کانال انجمن ماتیکان داستان
https://telegram.me/matikandastan