✅ …📍 این اصطلاح، امروزه اکثرا برای توصیف صفات قهرمانی و خارق العاده یک شخص به کار می‌رود، تاریخ عجیب و پیچیده‌ای دارد

✅ #کاریزما
#CHARISMA

📍 این اصطلاح، امروزه اکثرا برای توصیف صفات قهرمانی و خارق العاده یک شخص به کار می رود، تاریخ عجیب و پیچیده ای دارد. از نخستین کاربرد های مبهم اوایل دوره مسیحیت که در آنها کاریزما به معنای موهبت الهی بود ،تا به امروز که کاریزما یکی از اصطلاحات عامیانه روزنامه‌نگاران و همچنین عوام الناس شده است. معنا های قرن بیستمی این اصطلاح، و بحث و جدل‌های به دنبال داشته است ،از اندیشه ماکس وبر جدایی ناپذیر است.

وبر این اصطلاح را از رودولف سوهم متاله اقتباس کرد که واژه کاریزما را برای تغییر رشد و توسعه کلیسای مسیحی اولیه به کار برده بود. وبر با بسط معنای این اصطلاح به پدیده های دنیوی علاوه بر پدیده های دینی، مفهومی ساخت که برای تحلیل های او درباره تاریخ و سلطه اهمیت زیادی یافت.

بنا بر تحلیل وبر، کاریزما بیانگر کیفیتی استثنایی (واقعی و خیالی) است که فرد مشخصی صاحب آن است، فردی که می‌تواند بر همین مبنا نفوذ و رهبری خود را به گروهی از پیروان و ستایندگان خود اعمال کند. سرسپردگان رهبر کاریزماتیک وظیفه خود می‌دانند که از او اطاعت کنند و با میل و رغبت و تعهدی پرشور به این اطاعت تن می‌دهند. کاریزما ممکن است به شکل های گوناگون در آید که بستگی به حوزه‌های نفوذ آن دارد (حوزه های نظامی ،سیاسی، اخلاقی، دینی، هنری و...) ولی در همه موارد نتیجه و پیامد کاریزما این است که تاثیر فاحش و چشمگیری بر زندگی افراد می گذارد. کاریزما نیروی انقلابی درونی و قدرت برانگیختن آدمیان و دگرگون ساختن دنیای متحجر مادی را دارد. به بیان وبر، کاریزما شکل خاصی از "سلطه" یا اقتدار است.

وبر این شکل از سلطه را که غیر ارتودوکس ،انقلابی و سرشار از شور و عاطفه است، با دو شکل دیگر سلطه مقایسه می‌کند: سلطه سنتی (که اطاعت بر پایه و احترام به پیشینیان و پیشکسوتان استوار است: ویژگی جوامع پیشا صنعتی) و سلطه قانونی- عقلانی (ویژگی جوامع مدرن که همنوایی با قواعدی که مبنای قانونی دارد و به صورت بروکراتیک به اجرا گذارده می‌شود راه و رسم رایج است، و اطاعت معمولا از مقام است نه از شخص). سلطه سنتی و سلطه عقلانی- قانونی از جهات زیادی تفاوت های آشکاری با یکدیگر دارند. ولی هر دو ویژگی بارزی دارند یعنی ساختارهای پایدار، روالمند و نسبتاً پیش بینی پذیر زندگی روزمره اند. اما کاریزما خصلتی انفجاری دارد- روش های سنتی را آشکارا به چالش می‌کشد، قوانین خشک و بی‌روح و غیر شخصی را به تمسخر می‌گیرد- و در ناب ترین شکل خود سیال و گذرا است.

در سالهای اخیر، متخصصان علوم اجتماعی از مفهوم کاریزما در چندین حوزه مختلف استفاده کرده اند. نخست، و آشکارتر از همه، در مطالعات مربوط به کیش ها و فرقه های دینی، که رهبرانشان قادر به جذب پیروان سرسپرده و فداکار هستند. دوم، از مفهوم کاریزما برای توصیف و تبیین جذابیت بسیاری از رهبران سیاسی استفاده شده است.

از فرهنگ علوم اجتماعی

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology