فروش منابع صندوق توسعه ملی به بانک مرکزی یا بازار آزاد؟

فروش منابع صندوق توسعه ملی به بانک مرکزی یا بازار آزاد؟

در روزهای گذشته در خصوص برداشت از صندوق توسعه ملی جهت کمک به سیل زدگان سخن به میان آمد. سوای از کمک به هموطنان عزیز و مصیبت دیده، بد نیست نگاهی اقتصادی و سیاستی به موضوع داشته باشیم.

فروش منابع ارزی دولت و صندوق توسعه ملی و نحوه تامین ریالی آن همواره مورد اهمیت اقتصاددانان بوده است. بانک مرکزی میتواند منابع ارزی دولت را خود خریده و یا عاملیت فروش مستقیم آن را به نفع دولت، در بازار آزاد (از طریق صرافی های مجاز) به عهده گیرد.

برای تحلیل هر چه بهتر هر یک از این دو سیاست ، در ابتدا در خصوص سیل اخیر و برداشت از صندوق توسعه ملی سخنان هوشمندانه ریاست محترم بانک مرکزی را مرور نماییم :

1. نیاز به برداشت از منابع صندوق توسعه ملی، برای تأمین بخشی از خسارت‌های سیل، اجتناب ناپذیر است فروش این منابع، موجب عرضه بیشتر ارز در بازار شده و منابع ریالی لازم را تامین می‌کند برای تسهیل این فرآیند، بانک مرکزی نقش ثبات سازی در بازار را ادامه خواهد داد و منابع حاصل را صرف کنترل هدفمند نرخ و تنظیم عرضه و تقاضا خواهد کرد.

1. بانک مرکزی در سال جاری بر تغییر ترکیب ترازنامه خود (پایه پولی) تاکید دارد. همزمان با کنترل اضافه برداشت بانک‌ها، افزایش خالص ذخایر ارزی بانک مرکزی به دلیل تعدیل نرخ‌ها، افزایش فروش ارز توسط صادرکنندگان تحقق خواهد یافت.

از این سخنان کاملا واضح و مبرهن است که بانک مرکزی تصمیم به خرید دلار و اعطای ریال به حاکمیت داشته و از این طریق به سیاستگذاری پولی و ارزی خواهد پرداخت که به نظر میرسد نسبت به فروش مستقیم ارز در بازار آزاد بسیار بسیار راه حل مناسبتری در شرائط فعلی به شمار میرود.

زیرا با فروش ارز بطور مستقیم در بازار به اشخاص حقیقی و حقوقی، بانک عامل آنها مجبور است ذخایر را به بانک مرکزی تحویل دهد و ذخائر مازاد بانکها کاهش و سپرده دولت نزد بانک مرکزی افزایش می یابد.

حتی برای یک دوره بسیار کوتاه مدت، این موضوع به معنای کسری بیشتر ذخایر در بازار بین بانکی است. این در حالیست که هم اکنون بازار بین بانکی از کسری شدید ذخایر (به دلیل همان نرخ بهره بالا و افزایش نقدینگی از محل آن) رنج می برد و بانک مرکزی به دنبال آن است که با عرضه ذخایر از مسیری غیر از اضافه برداشت پرهزینه برای بانکها، نرخ بازار بین بانکی را حوالی 20 درصد تثبیت کند.

نتیجه اینکه، با فروش مستقیم ارز، ذخایر یا پایه پولیِ کاهش یافته و ممکن است با ذخایر جایگزین از طریق برداشت از بانک مرکزی جبران شده و بر افزایش احتمالی نرخ بهره در اقتصاد و رشد نقدینگی مجدد دامن زند.

عباس دادجوی توکلی

@interestratemoney