هیأت‌های مذهبی و دولت مدرن.. داود فیرحی

🔻 هیأت های مذهبی و دولت مدرن🔻

✍داود فیرحی

🔹با اخلاقِ هیأتی نمی توان دولت مدرن را اداره کرد.

🔸دیشب، و به تصادف گفتگویی را در یکی از برنامه‌های تلویزیون کشورمان دیدم که کارشناس محترم از کارکرد سیاسی هیأت های مذهبی سخن می گفت.

🔹هیأت چیز خوبی است و نقش زیادی در تربیت مذهبیِ بویژه قشر جوان دارد و بنا به تجربه ای که در تاریخ معاصر ایران داریم باید هم هیأت ها باشند.

🔸لیکن، "اخلاق و الگوی هیأتی" با ساختار دولت مدرن تباین ذاتی دارد. هیأت های مذهبی امتداد بومی شده "زندگی انجمنی" در دوره مشروطه و قبل آن هستند و در بهترین حالت خصلت محلی، عاطفی و محفلی دارند و عصبیت ها و رقابت های محله ها را در مناسبات مذهبی هم به نمایش می گذارند.

♦️چنین الگوی رفتاری؛ یعنی "رفتار هیأتی"، از سه جهت با ساختار و اهداف دولت ملی در تضاد است؛

1⃣ نخست این که الگوی هیأتی با "بروکراسی" ضروری در دولت مدرن، سر آشتی ندارد، قواعد و به طور کلی نظام اداره ملی را به اعتمادهای هیأتی و محفلی فرو می کاهد.

2⃣ دوم اینکه "هویت ملی" را به ملاحظه تعصبات هیأتی، که عمدتا گرایشات محلی و محله ای دارند، دچار چالش می کند.

3⃣ سوم و مهم تر؛ هیأت های مذهبی چنان که از نامشان پیدا است، نه تنها بنیاد مذهبی دارند و باید هم چنین باشد، بلکه هر هیأتی تفسیرها و سلیقه های مذهبی خاص خود را دارد که با سلیقه حتّی هیأتِ هم مسلکِ همسایه از یک سوی، و منافع ملیِ کشوری که بوستان ادیان و مذاهب متکثر است از سوی دیگر، تخالف ِ آشکار دارد.

♦️ هیأت های مذهبی، هرچند، بسیار ارزشمند و مفید هستند اما به هر حال، ماهیت محفلی،قومی و محلی دارند و تحمیل کار ویژه اداره دولت مدرن به هیأت ها، از هر دو جهت ویرانگر است؛ هم هیأت های مذهبی و هم دولت مدرن، هر دو را، تخریب می کند.

✅ برای اداره دولت ملی مدرن، چاره ای جز تقویت یک "نظام حزبی" شفاف و قدرتمند نیست.

🔸تاریخ معاصر ایران و جهان، گواه روشنی است که دولت مدرن و حکمرانی حزبی دوقلوهای گریز ناپذیرند. و هر گاه "هیأت" جای "حزب" نشیند ، لاجرم دولت مدرن نیز به سنت سابقین هبوط می کند.
این از ویژگی‌های هر "ملازمه" است.


🔰منبع: کانال داود فیرحی

@religionandsociety