از اوان اختراع، آن‌ها که نوشتن می‌دانسته‌اند کمابیش ضرورت استفاده از نشانه‌هایی را که سرعت و دقت خواندن را بالاتر ببرد درک کرده بو

از اوان اختراع #خط، آن‌ها که نوشتن می‌دانسته‌اند کمابیش ضرورت استفاده از نشانه‌هایی را که سرعت و دقت خواندن را بالاتر ببرد درک کرده بوده‌اند. بااین‌حال، احتمالاً یکی از نخستین تلاش‌ها برای تدوین قوانین نقطه‌گذاری یا نشانه‌گذاری را در رساله‌ی #فن_دستور نوشته‌ی #دیونوسیوس_تراکس می‌بینیم. #دیونوسیوس_تراکس از دستوریان #اسکندرانی بود و در اواخر قرن دوم پیش از میلاد و اوایل قرن اول پیش از میلاد در جزیره‌ی #رودس به تدریس می‌پرداخت. در آن زمان، نقطه‌گذاری بخشی از دستور زبان در نظر گرفته می‌شد (همان‌طور که مثلاً شیوه‌ی درست تلفظ کلمات و خواندن جملات هم جزوی از دستور در شمار بود). #دیونوسیوس_تراکس در #فن_دستور شرحی از ساخت زبان #یونانی_کهن ارائه می‌دهد و در ذیل بحث «نقطه‌گذاری» می‌نویسد:

«سه نشانه برای نقطه‌گذاری وجود دارد. نشانه‌ی تام، نشانه‌ی میانی و نشانه‌ی وابسته. نشانه‌ی تام مبین کامل بودن مفهوم است. زمانی از نوع میانی استفاده می‌شود که نشان دهد قرائت‌کننده کجا می‌تواند نفس بگیرد. گونه‌ی وابسته آنجا به کار می‌رود که مفهوم هنوز کامل نشده و بخشی از مفهوم باقی مانده باشد. پس تفاوت میان نشانه‌های تام و وابسته چیست؟ تفاوت در امتداد زمانی است. در نشانه‌ی تام وقفه‌ی زمانی زیاد است و در نشانه‌ی وابسته وقفه کم است و این امر استثنا ندارد.»

(#فن_دستور، #دیونوسیوس_تراکس، ترجمه‌ی #کورش_صفوی، انتشارات #هرمس)

راستی، فکر نکنید که قرن دوم پیش از میلاد برای درک ضرورت نشانه‌گذاری خیلی شگفت‌آور است! اجداد ما #ایرانیان، چند سده پیش از تألیف رساله‌ی #دیونوسیوس_تراکس، پی برده بودند که علاوه بر نویسه‌ها، نیاز به نشانه هم دارند و از #واژه_جدا_کن در نقر کتبیه‌های میخی ــ که خوشبختانه برخی از آن‌ها هنوز هم باقی مانده‌اند ــ بهره جسته‌اند. «واژه‌جداکن‌»ها نشانه‌هایی بوده‌اند که بعد از هر کلمه می‌‌آمده‌اند و نشان می‌داده‌اند که کلمه تمام شده است؛ با توجه به ماهیت #هجایی خط #فارسی_باستان (#Old_Persian) و نقر آن بر سنگ‌هایی با اندازه‌ی معین و محدود (که باعث می‌شد برخی از حروف یک کلمه در یک سطر و برخی دیگر در سطر بعدی جا بگیرند)، این ایده بسیار خردمندانه بوده است.
👉 @Virastaar