تا همین چند سده پیش، بین حرف «د» و حرف «ذ» تفاوت مشهودی وجود داشته و تمایز املایی و تلفظی آن‌ها کاملا مبرهن بوده است

تا همین چند سده پیش، بین حرف «د» و حرف «ذ» تفاوت مشهودی وجود داشته و تمایز املایی و تلفظی آن‌ها کاملاً مبرهن بوده است. خیلی از کلماتی که ما امروزه می‌شناسیم و مختوم به دال هستند درواقع مختوم به ذال بوده‌اند و «ذ» آن‌ها (احتمالاً) به شیوه‌ی سایشی تلفظ می‌شده است. «استاذ»، «شنیذ»، «رسیذ»، «گنبذ»، «باذنجان»، «افزوذ» و... از نمونه‌های این کلمات‌اند.
جالب است بدانید که شعرا هم از قافیه بستن «د» با «ذ» اکراه داشته‌اند، چنان‌که انوری در یکی از رباعی‌هایش بابت قافیه کردن دال با ذال عذرخواهی کرده است:
دستت به سخا چون ید بیضا بنمود/ از جود تو بر جهان جهانی افزود
کس چون تو سخی نه هست و نه خواهد بود/ گو قافیه دال شو زهی عالم جود
@Virastaar