دین و جامعه

نقد و بررسی کتاب. دین و شادی. با حضور و سخنرانی

حسن محدثی (نویسنده کتاب). علی‌نقی ایازی. دبیر نشست: علی قدیری.۱۰:۰۰صبح جمعه۲۹تیر۱۳۹۷. پردیس‌کتاب. مشهد، سه‌راه ادبیات، بین ابن‌سینای۴و۶

🔶معرفی کتاب «حاج آخوند». نوشته سید عطاء الله مهاجرانی.. ✍️سید هادی طباطبایی

هنر اگر یکی از مهمترین راه‌های انتقال اندیشه در دنیای امروز نباشد، بی شک یکی از محبوبترین و بهترین آنهاست. روشنفکران دینی مدتی است به این مهم التفات دارند و بعضا می‌کوشند تا آراء خود را در پیوند با هنر نیز عرضه کنند. چندی پیش حسن محدثی کتاب «مشرکی در خانواده پیامبر» را نگاشت و در قالبی داستانی، مرام مداراجویانه و رواداری پیامبر را به تصویر کشید. اخیرا اما عطاالله مهاجرانی کتاب «حاج آخوند» را به رشته تحریر در آورده است تا سیمای یک روحانی پاک نهاد را به تصویر کشد. روحانی ای که می‌تواند الگو و معیار ممتازی برای روحانیت امروز لقب گیرد. حاج آخوند فردی معنوی و اخلاقی است که در روستایی زندگی می‌کند و مهاجرانی در ایام کودکی و نوجوانی با وی معاشرت داشته و از او ادب دینداری را آموخته است. به تعبیر نویسنده، حاج آخوند فرد وارسته‌ای است که همچنان می‌تواند دلها را تکان دهد، روح‌ها را برآشوبد و چشم‌ها را به اشک بنشاند. نفس گرمش به زندگی معنی می‌دهد …بقیه این یادداشت در معرفی کتاب حاج آخوند را در لینک زیر دنبال کنید. 🔻🔻🔻🔻🔻. ...

🔶مطرح شدن / نشدن بحث معنای زندگی در زندگی فردی.. مصطفی ملکیان، سخنرانی زندگی

🔻در واقعیت برای اکثر ما هیچوقت بحث معنای زندگی مطرح نمیشود. اینکه این سوال برای ما طرح نمی‌شود، علامت خوبی است یا علامت بدی است؟ در اینجا فیلسوفان و روانشناسان به دو دسته بزرگ تقسیم میشوند:.۱️⃣دسته اول: عمدتا گفته‌اند که علامت بدی است. انسان سالم (یا انسان آرمانی و یا انسان فرزانه) کسی است که این بحث برایش طرح شود …۲️⃣دسته دوم: کسان دیگری گفته‌اند اینکه این بحث طرح نمی‌شود علامت سلامت است؛ وقتی بیمار می‌شویم این مسئله برایمان طرح میشود …🔻اما بالاخره چرا این مسئله برایمان طرح نمیشود؟.۱️⃣پاسخ اول: معنای زندگی برای کسی طرح میشود که به بعضی از واقعیت‌های زندگی توجه کند. گفته شده پنج واقعیت بزرگ هستند که هرکس به یکی یا ۲ تا یا ۳تا یا ۴ تا و یا هر ۵تای اینها توجه کند، مسئله معنای زندگی برایش طرح میشود. (اکثر آدمیان در زندگیشان به این واقعیت‌ها توجه ندارند). 🔹۱) بی قضاوتی جهان هستی: جهان هستی جهان بی قضاوتی است، با اینکه ما در زندگی مان قضاوت را دوست داریم، انواع قضاوت‌های زیباشناختی، اخلاقی، حقوقی و …می کنیم. اما واقعیت آن است که جهان هستی جهان بی قضاوتی است و ارزش داوری‌های من و شما را به پ ...

🔶زلزله اخیر در امر پژوهش در دانشگاهها.. ✍️رسول جعفریان

ماجرای صفحه فعالیت‌های علمی و آموزشی استاد یکی از دانشگاه‌های تهران آن هم دانشگاهی که مدعی علم و صنعت است که با ارائه طرح‌های شگفت در حوزه قرآن و دین و علوم پایه و فنی و طبیعی، این چند روز ذهن همه را به خود مشغول کرد، برگی دیگر از تلاشهای ناموفقی است که کسانی برای ایجاد نوعی تمدن دینی آن هم با مدلی که زمانی در قم عده‌ای [در جایی به اسم فرهنگستان …] بنیاد گذاشتند، دنبال می‌کنند، فعالیتی که تاکنون و در طول این چهل سال، نه تنها نتیجه محسوسی نداشته، بلکه کارنامه آن بیشتر اسباب تمسخر گشته و گاه عناوین پژوهشی آن، مثل شماری از عناوینی که صفحه این استاد گرامی آمده، مادر فرزند مرده را هم به خنده واداشته است. تا این لحظه دوستان و عزیزان می‌توانند این صفحه را در وبسایت دانشگاه علم و صنعت ملاحظه بفرمایند. از این عجایب طی این یک قرن گذشته فراوان دیده‌ایم که البته هر کدام با گرایش خاصی وارد این بحث شده و از آن خارج گشته و باز مرحله بعدی و بعدی تکرار شده است. همین الان جلوی بنده کتابی با نام «تطبیقات کریمی» هست که در تاریخ سوم شعبان ۱۳۵۰ ق / ۲۱ آذر ۱۳۱۰ در ۸۴ صفحه منتشر شده و با دهها عنوان و توضیح، ...

🔶ایده پردازی و نوآوری🔻

🔸بنابر نوشته سایت دانشگاه علم وصنعت حجت‌الاسلام دکتر حسین‌علی احمدی جشفقانی، عضو هیات گروه مهندسی پیشرفت اجتماعی و عضو گروه مدیریت و فلسفه علم و فناوری دانشگاه علم وصنعت است. رزومه پرباری از وی در سایت این دانشگاه نقل شده است که جهت مطالعه کامل می‌توانید صفحه ایشان را ببینید اما در بخش ایده‌پردازی‌های ایشان این موارد آمده است.. 🔹ایده پردازی امکان استخراج صنعت از آیات قرآن، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان استخراج صنعت از متون روایی، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان تولید انسان از خاک، با تکیه بر متون اسلامی و ایات و روایات اسلامی، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان تکه‌تکه کردن کره زمین، با تکیه بر متون اسلامی و ایات و روایات اسلامی، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان جمع آوری اطلاعات نظامی با تربیت پرندگان - مدل هدهد، با تکیه بر متون اسلامی و ایات و روایات اسلامی، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان حمل مسافر با استفاده از آبزیان بزرگ دریایی - اگوی یونس ع، با تکیه بر متون اسلامی و ایات و روایات اسلامی، ۱۳۹۴. 🔹ایده پردازی امکان انتقال کوهها، با تکیه بر متون اسلامی و ایات و روایات اسلامی، ۱۳۹۴. ...

🔶ماجرای رزومه عجیب و قصه ملال آور علم دینی در ایران …اخیرا رزومه آقای دکتر حسین علی احمدی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در کان

انتشار این رزمه عجیب آنقدر جنجالی شد که خود ایشان و دانشگاه علم و صنعت صفحه شخصی و رزومه ایشان در سایت دانشگاه علوم و صنعت را از دسترس خارج کرد. حالا آقای دکتر رسول جعفریان پژوهشگر برجسته تاریخ به عنوان یک روحانی دانشگاهی به این رزومه و چنین نوع برداشت‌های نادرستی از علم دینی واکنش نشان داده است. هرچند در ابتدا بنابر ملاحظاتی از جمله حفظ آبروی یک انسان از باز نشر آن در «دین و جامعه» ودداری کردیم. اما اکنون که دیگر همه از چنین موضوعی مطلع اند، ابتدا اصل آن مطلب را که ابتدا کانال نامه‌های حوزوی منتشر کرد و رزومه حجت الاسلام علی احمدی را هم در خود دارد و بعد هم یادداشت آقای رسول حعفریان را که از کانال خود ایشان است در اینجا بازنشر می‌کنیم. 🔻🔻🔻 ...

🔺روحانیت، نگرش‌ها و نگارش‌ها، مجموعه مقالات درباره شخصیت‌ها و گزارش هایی از کتابهایی است که درباره روحانیت نگارش شده است

کتاب زیر نظر مهریزی و توسط انتشارات بشری منتشر شده است.

🔶نقدی بر سخنان پناهیان درباره بعد اصلی رسالت.. ✍️سیدهادی طباطبایی

آذر ماه ۹۵ بود که حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در یکی از سخنرانی‌های خود عنوان کرد که بعد اصلی رسالت پیامبر، جنبه‌های سیاسی آن است. او گفته بود که اگر از سویه سیاسی رسالت غفلت بورزیم، هدف از بعثت را درنیافته‌ایم. به باور وی، هدف از ارسال نبی (ص) و غایت نهایی رسالت آن بوده است که پیامبر خلعت ریاست به تن کند و بر جامعه حکم براند. وی سپس بر روایت مشهور «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» نیز خرده می‌آورد که چرا به روایتی دل خوش داشته‌ایم که سندش به ابوهریره می‌رسد و فهم معیوبی از دین را ارائه می‌دهد. «یک محقق ارجمند تحقیق کرده است که ناقل این حدیث فقط ابوهریره است. … ابوهریره را که شما می‌شناسید کیست. فلسفه وجودی او تحریف دین است. چرا باید این حدیث را به این صراحت از رسول خدا (ص) نقل کند که هیچ کدام از مجامع روایی ما نقل نکرده‌اند.». متن کامل این نقد: 🔻🔻🔻. ...

🔹اظهار نظری جالب:. ما مدعی هستیم حضرت زهرا (ع) در حادثه مدینه توسط یهودیان کشته شد

در حادثه کربلا بجز جریان امام حسین و یزید جریان سومی وجود دارد و بدون شک جریان یهود بود که واقعه عاشورا را رقم زد.

🔶دوگانه‌ی دوازدهم: ذات‌مندی و ناذات‌مندی دین.. ✍️حسن محدثی

🔻به‌رغم انبوهی از مشکلات، در ۱۷ تیر ۱۳۹۷ در جلسه‌ی «چالش‌های دین‌داری در ایران معاصر» هم‌راه با دکتر تاج‌الدین عزیز و به مدیریت دکتر احمد بخارایی دوست گرامی و ارج‌مند شرکت کردم. روز داغی بود و زمان تعطیل دانش‌گاه‌ها. لذا انتظار نداشتیم که جلسه‌ی گرم و پرشوری تشکیل شود و با استقبال مخاطبان مواجه گردد. اما به‌رغم انتظار ما، جلسه‌ا‌ی بسیار جدی هم‌راه با بحث‌هایی به همان اندازه داغ و پرشور تشکیل شد و سبب شد دست‌کم برای مدتی مشکلات را فراموش کنیم …🔻من در مدت محدود ۱۵ دقیقه‌ی نخست در باب دو محور تحول دین‌داری و چالش‌های دین‌داری در ایران معاصر سخن گفتم و این دو را به‌اجمال توضیح دادم و در باب برخی از زیرمحورهای هر یک نکاتی را عرض کردم. سپس دکتر تاج‌الدین عزیز در باب تنش‌های دین‌داری در ایران معاصر و به‌ویژه چالش‌های پدید آمده از مدرنیته برای دین و به‌ویژه چالش دین و عقلانیت نکات ارزش‌مندی را گفت.. 🔻در قسمت پرسش و پاسخ و گفت‌وگو بحث داغی درگرفت. مجالی پیش آمد تا بین دین و دین‌داری تمایز قایل شوم و توضیح بدهم که تحول دین‌داری و چالش‌های دین‌داری غیر از تحول دین و چالش‌های دین است؛ اگرچه بین آن ...

🔶ویلیام جیمز و تبیین تکاملی باور.. ✍🏻لوئیس مناند

✔️پراگماتیسم توضیح می‌دهد که مردم چطور فکر می‌کنند - چطور به عقاید می‌رسند، باورها را شکل می‌دهند، و فرایند تصمیم‌گیری‌شان چگونه است. چطور می‌شود که ما تصمیم می‌گیریم فلان کار را بکنیم وقتی می‌توانیم کار دیگری هم بکنیم؟ دشوار می‌توان به این پرسش پاسخ داد، زیرا زندگی آکنده از انواع بسیار زیادی از انتخاب‌ها است، و نمی‌توان انتظار داشت که تبیین واحدی برای همه این انتخاب‌ها وجود داشته باشد. مثلا فرض کنید به رستوران رفته‌اید و می‌خواهید تصمیم بگیرید خرچنگ سفارش بدهید یا استیک. باز هم فرض کنید که در دادگاه‌اید و باید تصمیم بگیرید که آیا متهم بدون هیچ تردیدی مجرم است یا خیر. این دو موقعیت یکسان نیستند. در مورد اول (با این فرض که قیمت موضوع بحث نیست) ما می‌توانیم با ذائقه‌مان مشورت کنیم. در مورد دوم، ما با داوری‌مان مشورت می‌کنیم، و سعی می‌کنیم جلوی دخالت میل و ذائقه را بگیریم. اما صرف اینکه، کمابیش، بدانیم که فلان تصمیم خاص متعلق به کدام طبقه از انتخاب‌هاست - یعنی بدانیم که آیا آن انتخاب به قلمرو ترجیحات شخصی تعلق دارد یا داوری‌های عینی و غیرشخصی - اتخاذ آن تصمیم را یک ذره هم ساده‌تر نمی‌کند. ...

🔶نقد عاشورا پژوهشی دانشگاهی.. ✍️سعید طاووسی مسرور

طبیعی است که قیام حسینی و واقعۀ عاشورا به دلیل آنکه رویدادی تاریخی و نیز مهم‌ترین رویداد تاریخ اسلام به‌شمار می‌آید، توجه استادان و دانشجویان تاریخ، به‌ویژه گرایش تاریخ اسلام، را به خود جلب کند. نگارنده، که عضوی از جامعۀ دانشگاهی کشور و دانشجوی مقطع دکتری تاریخ اسلام است و در فضای دانشگاهی کشور آسیب‌ها، ضعف‌ها و معایب عاشوراپژوهی دانشگاهیان را شاهد بوده، در این نوشتار از این آسیب‌ها با شما سخن گفته است. البته بیان این آسیب‌ها به معنای انکار تلاش‌ها و دستاوردهای دانشگاهیان در این عرصه نیست. دید تاریخی به عاشورا همراه نگاه آکادمیک و دقتی که لازمۀ آن است، در کنار روشمندی و ارائه انواع تحلیل‌ها دستاوردهای ارزشمندی داشته است؛ مانند کتاب «پس از پنجاه سال؛ پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین (ع)» از مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی که جامعه‌‌شناسی تاریخی دورۀ پنجاه‌سالۀ بین رحلت پیامبر (ص) تا عاشوراست یا کتاب «بررسی تاریخ عاشورا» از مرحوم دکتر محمدابراهیم آیتی که شهید مطهری آن را کتابی مهم می‌دانست و به قول ایشان، مؤلف آن در تاریخ صدر اسلام خود سند است یا تحلیل‌های شایان توجه دکتر غلام‌حسین زرگری‌نژاد در ...

🔶معرفی کتاب «‌جهان زندگی در جمکران».. نویسنده: سکینه خاتون تشت زرین

اندیشه ظهور منجی در ادیان و مذاهب مختلف با عناوین متفاوتی ‌‌مانند مسیحاگرایی، آینده‌گرایی، هزاره‌گرایی و موعودگرایی یا موعودباوری مترادف شده ‌است. این اندیشه‌ در هریک از ادیان در چارچوب دینی و فرهنگی همان دین معنی می‌یابد و ویژگی‌های آن‌ را می‌گیرد. بروزهای اجتماعی این اعتقاد نیز به اشکال متفاوتی مشاهده شده ‌است. موعودباوری آموزه‌ای است که پیوند محکمی با کنش‌های فردی و اجتماعی انسان‌ها و به تبع آن با حکومت و قدرت سیاسی دارد. لذا ماهیتا از موضوعاتی است که علاوه بر این‌که معتقدان زیادی دارد، می‌تواند مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی و سیاسی که به بررسی اثرات و نتایج این باور علاقه‌مندند قرار گیرد. گونه‌شناسی ‌اندیشه‌ی منجی موعود در ادیان مختلف نشان داده است که ‌اندیشه‌ی نجات یا منجی موعود ‌اندیشه‌‌ای جهانی است؛ اگرچه می‌توان شمار‌ اندکی از ادیان یا بهتر بگوییم مذاهب را نام برد که این ‌اندیشه را قبول ندارند. میزان موعودباوری ادیان از لحاظ کمی و کیفی با هم متفاوت است و مطالعات نشان داده‌ است که این اعتقاد در دین مسیحیت و اسلام به ویژه در مذهب شیعه امامیه، باورمندان بیشتری دارد. … ...

جهان زندگی در جمکران (روایت زندگی منتظرانه) / سکینه خاتون تشت زرین (با مقدمه و زیرنظر حسن محدثی) / نقد فرهنگ ۱۳۹۷/ ۲۶۳ ص/ ۲۳۰۰۰ تو

📝فقه اسلامی؛ یادگاری از جهان پیشامدرن. بخش دوم.. ✍️جواد شریفی؛ حوزه علمیه مشهد

تجربه‌ای مشابه در ایران و کالایی سازی فقه. پیشرفت و توسعه غرب محور در دوران پهلوی که منافع و کارکردهای روحانیت را تهدید کرده بود، از مهم‌ترین عوامل تقابل هویتی میان جمهوری اسلامی ایران با غرب (آمریکا) بود که نمی‌گذاشت حکومت جدید _دست کم به طور مستقیم_ برای اداره کشور و جامعه از الگوهای غربی بهره گیرد. بدین ترتیب این بار گران بر شانه‌های ناتوان فقه نهاده شد و ورود فقه در عرصه‌ای که جولانگاه او نبود، منجر به کالایی شدنش شد. بازاری مبتنی بر عرضه و تقاضا میان حکومت و نهاد فقاهت شکل گرفت. جمهوری اسلامی متقاضی تولید فقه‌های مضاف برای کشورداری طبق الگوی اسلامی شد و نهاد فقاهت نیز در تکاپو برای پاسخ گویی به این مطالبه حکومت، بی پروا و پرشتاب هر چه بیشتر بر این استر بار نهاد؛ باری که هنوز گامی چند پیموده نشده کجی اش بر همگان عیان و نمایان گشته. اما برای این مسئله که با فقه در دوران مدرن چه می‌شود کرد، دست کم دو الگوی نسبتا کارآمد می‌شناسم. الگوی نخست «الگوی مصری» است. می‌گویم «مصری» چون این الگو در مصر پیشینه‌ای کهن‌تر از دیگر کشورهای اسلامی دارد. در این الگو، با فرض امکان استخراج نظام حقوقی اس ...

📝فقه اسلامی؛ یادگاری از جهان پیشامدرن. بخش اول.. ✍️جواد شریفی؛ حوزه علمیه مشهد

به همان اندازه که پیشرفت و توسعه جوامع بشری بدون تقسیم کار تخصصی ممکن نیست، نبود آن نیز بر بساطت و بدویت یک جامعه دلالت دارد. نهادهای اجتماعی دارای کارکردهای چندگانه و فراگیر، عموما در جوامع کمتر توسعه یافته مشاهده می‌شوند. یک مثال ملموس در این باره نهاد روحانیت در ایران قاجاری است. روحانیت در این بازه زمانی، کارکردهای مختلف و گسترده‌ای همچون آموزش کودکان، رفع اختلافات حقوقی و قضایی، رسیدگی به اقشار مستضعف، گرداندن نهادهای دینی همچون موقوفات و مساجد، درمان‌های جادویی مانند دعانویسی و طلسم شکنی، نمایندگی مردم در مطالبات شان نزد حاکمان و جز این‌ها را بر عهده داشت. مدرنیزاسیون عصر پهلوی بسیاری از کارکردهای روحانیت را از ایشان سلب کرد و به نهادهای تخصصی و نوپدیدی مانند آموزش و پرورش، دادگستری، وزارت اوقاف و … سپرد و همین از مهم‌ترین اسباب دشمنی میان روحانیت و پهلوی بود.. دین در جوامع پیشامدرن یکی از نهادهای اجتماعی چندکارکردی و دامن گستر بر بیشتر شئون زندگی انسانی است که تمایل بسیار کمی به تقسیم کار با دیگر نهادها دارد. و شاید بتوان سکولاریسم _به معنای محدود شدن دین به حوزه‌های خاص_ را پیش ...

🔶تأملاتی الهیاتی در باب خشکسالی، قحطی و آب حیات.. ✍️ان. ماریس

✔️در سال‌های اخیر، افریقای جنوبی یکی از بدترین دوره‌های خشکسالی خود را تجربه می‌کند، به ویژه قحطی آب در این کشور تبدیل به مسئله‌ای بسیار جدی شده است. در زمان خشکسالی کنش و عمل الهیاتی، با توجه به وظیفۀ هرمنوتیکی، می‌تواند این باشد که معنا را در زبان آب ردیابی کند و زبان آب در دعاها، کتاب‌های مقدس، همچنین در گزارش‌ها، اظهارنظرها و هشتگ‌های شبکه‌های اجتماعی به کار برده می‌شود …📎 متن کامل این مقاله در سایت دین‌آنلاین:. ...

🔶معرفی کتاب «دوراهی روحانیت (جستارهایی دربارهٔ مرجعیت شیعه در ایران معاصر)».. نوشتهٔ کمال رضوی

این کتاب شامل یک مقدمه از دکتر سارا شریعتی (عضو هیئت‌علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران) و یک درآمد با عنوان «امتناع جامعه‌شناسی روحانیت؟» است، در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول آن با عنوان «جایگاه اجتماعی مرجعیت (صورت‌بندی‌های مفهومی)» به بررسی ابعاد جامعه‌شناختی تحلیل مرجعیت در قالب نهاد اجتماعی، نهاد مدنی و گروه منزلتی در سه فصل مجزا می‌پردازد. بخش دوم کتاب با عنوان «مرجعیت در تاریخ معاصر ایران» شامل شش فصل است که درواقع هر یک جستارهای مجزا با جهت‌گیری جامعه‌شناختی تاریخی هستند. عناوین فصول این بخش عبارتند از: «مرجعیت: از تمرکز تا تعدد»؛ «مرجعیت و رسانه»؛ «مرجعیت و پاسخ‌گویی به مسائل زنان»؛ «مرجعیت و کارآمدی؛ چالش بر سر خروج زنان از کشور»، «بازگشت نوستالژیک به الگوی فقه سنتی» و «سه‌گانه‌ای برای تحول فقه و روحانیت در جامعهٔ صنعتی: شهر، زنان، زمان.». در مقدمه‌ای که سارا شریعتی با عنوان «ضرورت یا رسمیت؟ مشارکتی در جامعه‌شناسی روحانیت» بر این کتاب نگاشته است، چهار محور مرتبط با یکدیگر موردبحث قرارگرفته‌اند: «روحانیت: نهاد اجتماعی، سازمان دینی»؛ «روحانیت، وجه ممتاز جامعه‌شناسی تشیع»؛ «د ...

دوراهی روحانیت. نویسنده: کمال رضوی. ناشر: آرما

تعداد صفحات: ۳۰۰. قطع کتاب: رقعی. نوع جلد: شومیز. شابک: ۹۷۸-۶۰۰-۸۶۷۹-۳۲-۵. نوبت چاپ: ۱. تاریخ چاپ: ۱۳۹۷. قیمت: ۳۰,۰۰۰ تومان