دین و جامعه

دین و جامعه

مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشت‌های تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal

🔶 جامعه شناسی فقه اسلامی؛ اقتصاد و سلسله مراتب قدرت در خانواده.. ✍️ جواد شریفی

در فقه اسلامی _چه شیعی و چه سنی_ مرد در بالای هرم قدرت در خانواده قرار دارد. به نظر نگارنده این قدرت و سلطه را نه صرف مرد بودن، بلکه عمدتا «قدرت اقتصادی» به او بخشیده. در ادبیات فقهی، اسم رمز این قدرت و سلطه مردانه، «ولایت» است. و‌ در این نوشته نیز، واژه ولایت برای اشاره به همین مفهوم به کار خواهد رفت. مطابق فقه اسلامی، تنها پدر و پدربزرگ پدری می‌توانند «ولی» یک زن باشند. یعنی افرادی که قدرت اقتصادی دارند و زن نیز وابسته اقتصادی آن‌ها تعریف می‌شود. همین قدرت اقتصادی مرد، ابزار تحمیل ولایتش بر خانواده است. دیگر جایگاه‌های قدرت در خانواده نیز بر حسب عامل اقتصادی تعیین می‌شوند. چنانکه ولایت پدر بر پسر که عضوی مولد ثروت است، کمتر از ولایت بر مادر و دختر است که مولد ثروت نیستند.. ...

🔻 «امکان سنجی برابری دیه زن و مرد»؛ «ضرورت اجتهاد نو در حوزه زنان» و «چالش‌های حقوقی دیه زنان» با حضور سروش محلاتی و فاضل میبدی، م

🔶در واکنش به خیر خودکشی طلبه جوان؛. سلام و عرض ادب

متن‌های دردناک خودکشی طلبه جوان را خواندم و بسیار متاسف شدم اما می‌خواهم تجربه خودم را برایتان بنویسم. من فارغ التحصیل سطح دو حوزه هستم زمانی که فارغ التحصیل شدم به ظواهر دینی بسیار اهمیت می‌دادم اما تحصیل من در مقطع ارشد و در رشته ادیان تمام کاخ هایم را فرو ریخت و برای اولین بار خودم را در برهوتی احساس می‌کردم که تکیه گاهی نداشتم پرسش‌های متعددی که نمی‌توانستم با اساتید حوزوی ام مطرح کنم چرا که نه پاسخی داشتند و البته مرتد و از دین خارجم می‌خواندند و از طرفی با اساتید دانشگاهی ام هم نمی‌توانستم مطرح کنم چرا که به خشک مذهبی متهم می‌شدم در این وانفسا فقط می‌خواندم و می‌خواندم اکنون ادعا نمی‌کنم راهم را به خوبی یافته‌ام اما می‌دانم مقدس انگاری در حوزه‌ها و انجام طوطی وار فریضه‌ها و نو نشدن و پویا نشدن فقه شیعی و باقی ماندن پوسته دین و نادیده گرفتن عمق دین و معنای والای دین طلاب باهوش و با مطالعه را از ادامه راه نگه می‌دارد و جامعه دانشگاهی هم در مقابل طلاب به شدت جبهه می‌گیرد و طلبه از اینجا رانده و از انجا مانده می‌گردد. اگر حوزه در روش خود تغییری ایجاد نکند بعید نیست از این دست اخبار ب ...

🔶درد بی‌معنایی طلبه و دانشجو ندارد🔻.. ✍️مهراب صادق‌نیا

🔹سال نخست دانش‌جویی پسرم، هفت مورد اقدام به خودکشی در دانش‌گاه آن‌ها اعلام شد که برخی از آن‌ها متأسفانه به مرگ انجامید. مثل هر پدری نگران شدم، شال و کلاه کردم و به دانشگاه‌شان رفتم. نماینده‌ی رهبری در آن دانش‌گاه از دانش‌جویان قدیمی من بود؛ مردی نیک‌نفس و پر تکاپو. من را به دفترش دعوت کرد و دلیل حضورم در دانشگاه را پرسید. وقتی ماجرا را گفتم، سری به تأسف تکان داد و گفت: «بله! شوربختانه مواردی گزارش شده است و ما برای چاره‌جویی بنا داریم از برخی طلبه‌ها بخواهیم که به دانش‌گاه ما بیایند و با دانش‌جویان ارتباط بیش‌تری بگیرند. خیلی متوجه نشدم چه رابطه‌ای بین طلبه‌ها و بازدارندگی از خودکشی هست؛ احتمالا ایشان فکر می‌کردند خودکشی یک پدیده‌ی دانش‌جویی است.. 🔹دیروز شنیدم که» احسان افشارکاظمی «، طلبه‌ی مشهدی خوش‌فکر، پر مطالعه، و اهل فلسفه و ادبیات و البته کمی منتقد، جان خودش را گرفته است. احسان در یکی از یادداشت‌های آخرش نوشته است:» از دنیا چه توقعی داریم؟ ...

🔶دانش «مطالعات مردان» را جدی بگیریم …✍️ زهره اسمخانی

🔹طی سال‌های اخیر، با ورود دانش مطالعات زنان به برخی دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی، متقاضیان زیادی اعم از زنان و مردان داشته است. هر چند مطالعات زنان، دانشی تک جنسیتی نیست که صرفا زنان را شامل شود اما ورود برخی مردان به این رشته در بیشتر موارد سئوال برانگیز بوده است …🔹هر چند ورود مردان به دانش مطالعات زنان می‌تواند انگیزه‌های متفاوتی داشته باشد اما شاید بتوان این مساله را از برخی جهات معطوف نبود و فقدان دانش «مطالعات مردان» دانست، چنانچه از ضرورت راه اندازی این دانش در جامعه امروز کمتر سخن به میان آمده است؛ در حالی که یکی از شقوق مطالعات جنسیت، مطالعات مردان را در بر می‌گیرد. ظرفیت، نیاز، ضرورت و لزوم راه اندازی دانش مطالعات مردان شاید هنوز در جامعه امروز ایرانی محسوس نشده است، اما مطالعات میدانی نشان می‌دهد سهم مردان در توصیه‌ها، آموزش‌ها، نقش پذیری فردی و خانوادگی و اجتماعی نادیده گرفته شده است …🔹نگاهی گذرا بر مخاطبین منابر وعظ، نصیحت، جلسات اخلاق و مشاوره، مشارکت بالای زنان را نشان می‌دهد؛ جامعه همواره بر نقش‌ها و مسئولیت‌های مادرانه و زنانه تاکید کرده و آموزش‌های فردی (عفت، حجاب، حیا، حس ...

⚡️برای «احسان افشار» طلبه‌ی مشهدی که خود را کشت.. ✔️بخشی از یادداشت یاسر میردامادی در صفحه فیسبوک🔻

🔹امشب خبر را شنیدم. ۲۶ ساله بود که بر زندگی‌اش نقطه‌ی پایان گذاشت. گویا همین سه‌شنبه یا چهارشنبه جان خود را گرفته و پنج‌شنبه دفن‌اش کرده‌اند. از یکی از دوستان طلبه که رفته آمریکا رفته و دکتری فلسفه‌ی ذهن گرفته و حالا برگشته ایران و استخدام‌اش نمی‌کنند، شنیدم. به شوخی به او گفتم لطفا تو دیگر خودکشی نکن و بگذار به قول نیچه، طبیعت ذره-ذره بکند کار خویش («خودکشی اندک-اندک آدمیان، زندگی نام گرفته است») …🔹طلبه و خودکشی؟ دانشجو و خودکشی شنیده بودیم اما طلبه و خودکشی؟ این به ذهن‌ام می‌آید. گویا برخی اساتید حوزوی‌اش گفته بوده‌اند که بگویید سکته کرده و نگویید خودکشی است!. 🔹احسان را دو سالی بود می‌شناختم. ...

🔴رابطه پوست خوب و شوهر آخوند.. زینب ایمان‌طلب/ بخشی از یک یادداشت/ مجله خیمه🔻

▪️صاحبخانه‌مان با هیجان از روز تصادف‌شان با یک آخوند تعریف کرد و گفت: از شدت صدای برخورد دو ماشین حالم بد شده بود. آخوندی که راننده ماشین مقابل بود به همسرم که دور ماشین‌ها می‌چرخید تا خسارت را تخمین بزند، گفت: بگذار اول برای خانومت آبمیوه‌ای بگیرم، رنگ به رو ندارد بعد برویم سراغ تصادف و خسارت. و بعد صاحبخانه رو کرد به اعظم خانم همسایه‌مان که چادر رنگی‌اش را دور گردنش انداخته بود و خانه را ورانداز می‌کرد و گفت: این آخوندها خیلی هوای زنهای‌شان را دارند‌ها! خیلی به زن احترام می‌گذارند. من هر چی روحانی دیده‌ام خیلی با خانم‌ها محترمانه رفتار کرده. و به من گفت: مگه نه؟! من هم خندیدم و گفتم: بله!. این جمله را از چندین نفر دیگر هم شنیده بودم: طلبه‌ها زن‌داری بلدند. احترام زنهای‌شان را نگه می‌دارند. ...

تحقق یک رؤیای دوست‌داشتنی: انتشار کتاب «حاجی خودتی!».. حسن محدثی گیلوایی / ۲۳ مرداد ۱۳۹۷

فراوانی سفرهای زیارتی برحسب طبقه اجتماعی در ادیان مختلف

یادداشت یکی از اعضای کانال «دین و جامعه» در واکنش به یادداشت «و اما قم، آن گونه که من شناخته‌ام»:

سلام. خواندن سفرنامه‌ها یا خاطرات دوستان از قم برام جالبه. ولی فکر میکنم این طور نباشه که در قم نباید با یک طلبه بحث کنی و یا هر چه گفت لازم است بپذیری!. مگر اینکه او طلبه نباشد یا روحانی نما باشد. اینکه نمیشود عقیده‌ات را بگویی، فکر میکنم در قم میشه عقیده‌ات را گفت ولی تا چه باشد و پس از آن چه خواهد شد بسته به مخاطب شما دارد، اینکه انسان فهیمی باشد یا نه. من در قم امروز بانوانی دیدم که پوشش غیرچادر را برگزیده باشند و جامعه هم اونا رو قبول کرده. یکی از نکته هایی که در قم توجه من را جلب کرد وجود متکدیان سازمان یافته و یا به ظاهر نیازمند بود، اینان موجوداتی خطرناک بودند که بیشتر در اطراف حرم و مساجد و حسینیه‌های اطراف حرم سیر می‌کردند. ...

✅ نرم افزار دانشنامه تاریخ تشیع منتشر شد. 🆔

🔸 و اما قم، آنگونه که من شناخته‌ام. ✍افسانه فهیمی دانشجوی دکتری الهیات

اولین روز کلاسهای دکترا بود، به قم رفتم ودرمیدان هفتاد دوتن پیاده شدم از یکی از راننده‌های تاکسی پرسیدم، آقا کجا باید سوار تاکسی‌های پل آهنچی بشوم؟. از پاسخ‌ها متوجه شدم که باید دربست بگیرم. کمی جلوتر آمدم. از نگاه‌ها متوجه شدم که علیرغم پوشیده بودن باید چادرم رو سرم کنم. قیمت‌ها از سی تومان شروع شد تا اینکه یه پیرمردی گفت بیست و پنج می‌برمت. به محض حرکت موسیقی گذاشت، یکی از آهنگای معروفترین زن سنتی خوان قبل از انقلاب بود. به حرم که نزدیک شدیم صدای آهنگ رو کامل قطع کردو زیر لب عرض احترامی و سلامی به حرم کرد و از حرم که گذشتیم دوباره همون موسیقی رو روشن کرد و خودش نیز زیر لب با آهنگ زمزمه می‌کرد. تو آینه یه نگاهی به من انداخت و گفت من هر کی به حرم برسم، ظبط ماشین رو خاموش می‌کنم. بین راه گفت اجازه هست یه مسافر بزنم؟ ...

🔶سقوط فرشتگان؛ سرخوردگی روحانیت از خویش.. ✍️جواد شریفی؛ حوزه علمیه مشهد

کاری ندارم که احساس آن‌ها مبتنی بر واقعیت است یا نه؛ برایم مهم این است که گوشه‌ای از احساسات نهفته در سخنان شان را به دقت باز گفته و به ظرافت توصیف کنم. حتی تحلیل‌های شخصی خودم را در این نوشته نیاوردم.. بعضی می‌گفتند: «در نوجوانی و جوانی، با انگیزه‌های مقدسی مثل هدایت و سعادت خودمان و جامعه مان، به حوزه علمیه آمدیم ولی سال‌ها طول کشید تا اندک اندک فهمیدیم آن چه می‌جستیم را اینجا نخواهیم یافت.». بعضی دیگر می‌گفتند: «برای امثال ما که از آغاز، دغدغه حقیقت و معرفت داشتیم، بزرگترین دستاورد سال‌ها طلبگی این بود که فهمیدیم بزرگترین مدعی، لاف می‌زند و دروغ می‌بافد. آن که مدعی بود برای یافتن حقیقت و معرفت و معنویت و سعادت و آخرت و … نزد من آیید، روشن شد مشتش تهی است.». دیگری می‌گفت: «ما اگر به حوزه علمیه نیامده بودیم تا آخر عمر می‌پنداشتیم حوزه و روحانیت حقایق و معارفی در خود دارد که اغیار از آن محرومند؛ که البته با صرف بهترین سال‌های زندگی خود فهمیدیم چنین نیست.». طلبه دیگری یک‌سره از خدا و دین و ایمان دست شسته بود و می‌گفت: «این توهمات، زندگی و جوانی و آینده‌ام را تباه کرد. اگر در هر مسیر دیگ ...

هفتمین دوره بین المللی شیعه شناسی. دانشگاه ادیان و مذاهب

نگاهی به آراء مالکوم ایکس؛ دین، نژاد و گفتمان پسااستعماری. نویسنده: سید جوادمیری

🔶تعبیر «صاحب» در سنت حوزوی. (چگونه سنت حوزوی به صورت نمادین سرمایه می‌سازد؟).. ✍️مهدی سلیمانیه

▪️ «صاحب کفایه»، «صاحب روضات [الجنات]»، «صاجب عروه». این تعبیرها در سنت حوزوی، تعبیری آشناست. منظور از هر کدام از این عبارات، فردی است که نویسنده کتابی مشهور در سنت حوزوی است. به عنوان نمونه، «صاحب کفایه»، ملامحمد کاظم خراسانی است که کتابی با عنوان «کفایه‌الاصول» نوشته‌است. به همین ترتیب، «صاحب روضات الجنات»، «میرزا محمد باقر چارسوقی اصفهانی» و منظور از «صاحب عروه»، ملامحمدکاظم طباطبایی یزدی است.. ▪️حدود سه‌سالی هست که مشغول تحقیق در مورد زندگینامه‌نگاری حوزویان هستم. با این دست تعابیر در مورد علماء حوزه به دفعات برخورد کرده‌ام. این نامگذاری به حدی رایج می‌شود که گاهی در متون و بحث‌های شفاهی حوزویان، نام فرد مورد نظر به کار نمی‌رود و تعبیر «صاحب …» جایگزین نام او می‌شود.. ▪️در دانشگاه و نظام آموزشی غیرسنتی ما کمتر به یاد دارم که کسی را نه با نامش، که با پسوند «نویسنده‌ی فلان کتاب» مهم در علوم انسانی معرفی کنند. ...

‍ ‍

در لبنان به راحتى کسانی را می‌توان دید که حجاب ندارند یا اهل تقید شرعی نیستند، حتى مسلمان نیستند ولی در موقعیت هایی مانند عاشورا وفاداری خود را نشان می‌دهند! حالا مسایل فکری و دلبستگی‌های اعتقادی به جای خود، اما همسنگر بودن و همقطار شدن در جبهه سیاسی که خیلی دشوارتر و سخت‌تر است! چه می‌شود که در انتخابات پارلمانی لبنان دختری بی حجاب پرچم حزب الله را برمی دارد یا پوستر عکس آقای نصرالله را با شعار \ «لک ننتمی\» به دست می‌گیرد؟ فریاد و موضع او این است که ما آدم توییم، در خط توییم، انتساب سیاسی و نسبت هویت اجتماعی ما به توست!. این تجربه برای مدیران کشور، طراحان سیاستهای نظام، مسؤولان و علما و همه کسانی که دلشان برای آینده ایران و اسلام می‌سوزد قابل تأمل است!. چرا آنجا دختری بی حجاب در زیر موشک و بمب اسراییل خود را نیروی حزب الله می‌داند واینجا ما برای اقناع افکار عمومی در مقابل تهدید و توطئه ترامپ مشکل داریم و حتى خانم چادری و خانواده مذهبی مان هم سؤال‌ها و ابهام هایی دارد که بی جواب می‌ماند؟ چگونه آنجا رسم مقاومت در برابر آمریکا و استکبار این قدر روشن برای چنین مخاطبی تبیین شده اما اینجا ...

🔶 قم، آن‌گونه که من شناخته‌ام …✍️حمیده (ساره) امیریزدانی (دانشجوی دکتری الاهیات تطبیقی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم)

✅ تجربه‌ی زیستن چند ساله‌ام در قم، به من آموخت که قم هم شهری مثل دیگر شهرهاست؛ شهری پر از مردمان نیک و بد؛ شهری نه یکدست مذهبی و نه یکدست دور از آن. تجربه‌ی دانشجویی من در قم، ترسم را از این شهر ریخت. دیگر آن را تنها به آب شور و هوای گرمش معرفی نمی‌کنم، دیگر مثل اول‌ها که به قم آمدم، تحصیل در این شهر را پنهان نمی‌کنم. ✅ آن اول‌ها که دانشجوی این شهر شده بودم زورم می‌‌آمد که بگویم قم درس می‌خوانم، چون گمان می‌کردم دیگران هم مثل من از قم تصویر ناخوشی دارند. به من خرده نگیرید؛ خیلی را می‌شناسم که قمی بودنشان را به همین دلیل پنهان می‌کنند، برخی‌ها بهتر می‌دانند پلاک ماشین‌شان ایران ۲۲ و ایران ۶۶ و ۵۵ و … باشد تا ایران ۱۶. خلاصه، چیزی شبیه ترس یا دل‌زدگی و از «قمی خطاب شدن» در میان مردمان این شهر دیده‌ می‌شود. برخی در همان آغاز گفت‌گو می‌گویند که قمی نیستند و از سر ناچاری در این شهر مانده‌اند و از جفای زمانه شاکی‌اند. ✅ با افراد بسیاری در طول این سه سال در مکانهای عمومی چون بوتیک و اسنپ گپ زدم که بابت دانشجو شدن در این شهر برایم ابراز تأسف و همدردی کردند و تشویقم می‌کردند هر چه زودتر به شهر ...

سکس و دولت: تاملی بر سیاست سکس در جمهوی اسلامی …🔗 شمس_ اسلام بیش از هر دین ابراهیمی دیگری به موضوع سکس پرداخته است و به موازات تمر

اگر دین زرتشت به تعیین حدود و شکل رابطه جنسی در سه گانه‌ای که وصف آن رفت قناعت می‌کرد، اسلام به ریزترین جزئیات سکس به شکل مشروح می‌پردازد …🌎 انتهای این پست با لمس دکمه instant view در تلفن‌همراه و یا تبلت خود این مقاله را به صورت کامل مطالعه کنید🔴. ...

گزارش حجاب-مرکز پژوهشهای مجلس

گزارش حجاب-97.5.6.pdf ( 1.2 MB )

دانلود و مشاهده در تلگرام