مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشت‌های تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal


🔶جامعه شناسی اسلام.. وی در خاتمه یکی از کتاب هایش به نام «دراسة فی سوسیولوجیا الاسلام» می‌نویسد:

وردی علت این وضعیت را تقابل ایده آل/واقعیت دانسته است. بدین توضیح که اسلام در آغاز به عنوان یک جنبش ایده آل گرا و انقلابی مردم را به ارزش‌های والایی که یگانه راه حل مشکلات اجتماعی می‌دانست فرا می‌خواند و برای همین غالبا مستضفان جامعه به اسلام می‌گرویدند. اما اسلام برای گسترش سلطه خودش نیاز داشت که ثروتمندان را نیز با خود همراه کند. با افزایش پیروان و مهم‌تر شدن مصالح دنیوی و درآمدن دین در رأس قدرت، این مشکل رخ داد که حفظ قدرت به محافظه کاری و علاج مشکلات جامعه به انقلابی‌گری نیاز داشت و این دو با هم ممکن نبودند. به نظر وردی همه ادیان در گذر زمان و با تبدیل شدن از جنبش به نهاد دینی، بیشتر از پیش واقع‌گراتر می‌شوند و با واقعیت‌های اجتماعی هرچند خلاف ایده آل‌های نخستین شان باشد بیشتر کنار می‌آیند.. علی الوردی تقابل شیعی/سنی در تاریخ اسلام را از اساس تقابل ایده آل/واقعیت می‌داند. به نظر وی اهل سنت نماینده خوانش واقع گرا و شیعه نماینده خوانش ایده آل گرا از اسلام است. این نیز به خاطر موقعیت تاریخی این دو بوده است که یکی خلافت و قدرت را به چنگ آورد و ناچار شد با واقعیت‌ها کنار بیاید و دیگری ب ...
  • گزارش تخلف

🔸کتاب‌ «موسیقی بر ضرب‌آهنگ فقه و قانون» منتشر شد

🔹این کتاب‌ دستاورد پژوهش انجام‌شده در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، از سوی انتشارات این پژوهشگاه منتشر شد …🔹منصوره فصیح رامندی این کتاب ضمن گردآوری آراء فقهی موجود درخصوص موسیقی و ادله‌ مطرح‌شده در احکام امتناعی، به‌دنبال بررسی ساختار حقوقی موسیقی در ایران است.. 🔹از این‌رو تلاش می‌کند تا ضمن تنقیح مجموعه‌ای از مقررات در حوزه موسیقی، به واکاوی تضمینات نقض حقوق پدیدآورندگان آثار موسیقی نیز بپردازد …🔹 «مبانی نظری هنر موسیقی»، «حاکمیت فقه در تعیین حکم شرعی موسیقی» و «حدود حاکمیت قانون بر حوزه موسیقی» عناوین سه فصل این کتاب است … ...
  • گزارش تخلف

🔹سکانسی از سریال وایکینگ‌ها و سوالات جدید

🔻واکینگ‌ها جنگجویانی بودند که نزدیک به سال ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ برای مدت سه سده، با کشتی‌های خود اروپا را به هراس افکنده بودند. آنها یکی از آخرین ملت‌های ساکن اروپا بودند که همچنان بر مذهب چندخدایی باقی مانده بودند …سریال وایکینگ‌ها، یک مجموعهٔ تلویزیونی کانادایی-ایرلندی است که تولید و پخش آن از ۳ مارس ۲۰۱۳ در آمریکا و کانادا آغاز شده و تا کنون در فصل پنجم آن ادامه دارد …🔻در اپیزود ۱۶ فصل چهارم این سریال، یکی از وایکینگها به نام فلوکی (Floki) وارد مسجدی می‌شود که مسلمانان در حال نماز جماعت در آن هستند. در حالی که فلوکی با کنجکاوی در فضای محراب به دنبال نماد یا تجمسی از خدایانی است که آن جماعت رو به آنها در حال نماز باشند، تعداد دیگری از وایکینگ‌ها وارد مسجد می‌شوند و به رسم عادت قصد آن می‌کنند تا آن جماعت را از دم تیغ بگذرانند. فلوکی به آنها می‌گوید که نمی‌داند این نمازگران چه خدایی را می‌پرستند و به کدام دین هستند، اما اگر بخواهند آنها را بکشند، باید با او بجنگند. این بخش دیدنی از سریال وایکینگ‌ها را از این جا می‌توانید ببینید:. یک باستان شناس سوئدی خبر از کشف تکه هایی از لباس وایکینگها در سوئ ...
  • گزارش تخلف

♦️ماجرای عاشورا جنگ برای کسب قدرت؟!. (پرسش‌های کاشان- ۲).. ✍️حسن محدثی

🔻پرسش مخاطب: «از گوشه کنار بسیار شنیده‌ [ام] که ماجرای عاشورا جنگ بین خلفا برای کسب قدرت بوده است. و جا داره بگم ایران مهد تمدن و یکتاپرستی بوده است و از نظر من عاشورا یک نوع لجبازی بوده است. سؤال: چرا و چگونه دین اسلام و جنگ اعراب آنقدر برای ایرانیان جذاب و اعتقادی است؛ مگر خود دین یکتاپرستی چه مشکلی داشته؟». 🔻پاسخ محدثی: «در این‌که نهضت عاشورا بیان‌گر نوعی نبرد بر سر قدرت سیاسی بوده است، شکی نیست. منتها آن چیزی که در چنین نبردی اهمیت اساسی دارد، انگیزه‌ها و اهداف است. نبرد بر سر قدرت سیاسی، با نیت گسترش خیر عمومی و با هدف اصلاح امور جامعه یک معنی دارد و با نیت کسب منافع و مطامع شخصی و انحصاری‌سازی منابع و امکانات و فرصت‌ها معنای دیگری دارد.. اما برخلاف شما من تاکنون در باب» عاشورا به‌مثابه لجبازی «چیزی نشنیده‌ و نخوانده‌ام. به‌نظر می‌رسد خیلی از اتفاقات و روی‌دادهای سیاسی را می‌توان به عوامل شخصی و روانی نسبت داد و مثل شما گفت که» عاشورا یک نوع لجبازی بوده است. «ما به این نوع تحلیل‌ها می‌گوییم، تقلیل روان‌شناختی. ...
  • گزارش تخلف

🔻فقه اسلامی و اقتباس از قانون‌نامه‌های پیش از اسلام، از ادعا تا واقعیت🔻.. ✍حمیدرضا تمدن

✔️یکی از مسائلی که اسلام پژوهان غربی در مسیر مطالعات خود همواره به آن توجه داشته‌اند همانا «مشابهت‌های میان فقه اسلامی با قوانین سایر ادیان و سرزمین‌ها» است. البته اینگونه به نظر می‌رسد که گرایش «خاستگاه یابی» برای تعالیم دینی و خصوصا آموزه‌های اسلامی، جزئی جدایی ناپذیر از مطالعات اسلامی در مغرب زمین است و حتی برخی همچون ویلیام گراهام (قرآن پژوه دانشگاه هاروارد) سنت خاورشناسی را همواره بر همین روال دانسته‌اند. [۱] (به عنوان یک نمونه می‌توان به کتاب «بازتاب‌های کلام اسلامی در فلسفه یهودی» هری ولفسون اشاره کرد که ریشه و خاستگاه بسیاری از عقاید اسلامی را در کتاب مقدس می‌داند.). 📎 متن کامل این نوشتار در دین آنلاین:. کانال دین آنلاین در تلگرام:. ...
  • گزارش تخلف

🍁 دین و دینداری در جهان معاصر. 👤 رضا بابایی - ۲ آبان‌ماه ۹۷

🔅در دین‌شناسی دو مسیر وجود دارد: مسیر نخست، حرکت از دین به سوی انسان و جامعه است و مسیر دوم از از انسان و جامعه به سوی دین. در مسیر اول، ما در متون دینی و ادبیات و تاریخ دین، گشت‌وگذار می‌کنیم و متناسب با ماهیت فرهنگی و زاویۀ دید خود، سرشار از باورها، فتاوا، اولویت‌ها، حساسیت‌ها و دغدغه‌هایی خاص می‌شویم و سپس آنها را به انسان و جامعه عرضه و گاه دیکته می‌کنیم. این مسیر، راهی است که دین‌شناسی سنتی حوزوی و الازهری تا کنون پیموده‌ است. راه و روش دوم این است که نخست یا همزمان، در انسان و رنج‌های او بنگریم و کاستی‌های دردآور جامعه را ببینیم و سپس به سراغ دین برویم تا برای آن دردها و رنج‌ها درمانی بیابیم. این دو مسیر، دو گونه دستگاه الهیاتی و دو گونه نظام عقیدتی با اولویت‌ها و حساسیت‌های خاص خود پدید می‌آورد؛ به‌ویژه در قلمرو شریعت …🔅در نظام عقیدتی و فتواسازی اول، دین مسئولیتی در برابر انسان و جامعه ندارد بلکه تعهد او به فهمی است که از راه مطالعۀ متون یافته و همان را حکم خدا می‌شمارد. مسیر دوم می‌کوشد که باری از دوش انسان بردارد و گرهی از کار فروبستۀ او بگشاید و تعهد به خدا را در خدمت به انسا ...
  • گزارش تخلف

📚اربعین؛ سامان بی‌سازمان📚. (نقدی اجتماعی بر تلاش‌های رسمی برای سازماندهی اربعین) …

📗در سال‌های اخیر، ویژگی‌های خاص مناسک پیاده‌روی اربعین، آن را تبدیل به یک پدیده‌ی اجتماعی بی‌نظیر کرده‌است. ابعاد خاص این پدیده‌ی نوظهور، منطق پیدایی، تداوم و افزایش نرخ مشارکت در آن را به گونه‌ای منحصر به فرد افزایش داده‌است: هر سال، بر ابعاد جمعیتی و بازنمایی اربعین افزوده می‌شود. یکی از ویژگی‌های خاص اربعین در مقایسه با مناسک دینی چون حج، خودانگیختگی و منطق خاص مبتنی بر تکثر، رهایی، برنامه‌ریزی طبیعی و غیرمتمرکز، فارغ از سلسله‌مراتب رسمی و با مشارکت حداقلی دولت‌ها و حاکمیت‌هاست …📕به بیان دیگر اگر اربعین، امروز «اربعین» است، بخش مهمی از آن ناظر به تعلیق و کنار گذاشته‌شدن همین روال‌های رسمی، پیشبینی‌پذیر کردن‌ها، دخالت دولت‌ها، «تمهیدات اندیشیده‌شده»، «تسهیلات در نظر گرفته‌شده»، پرداخت‌های بانکی، فیش‌های ثبت‌نامی، نظارت‌های قاعده‌مند و خلاصه هر آن‌چیزی است که بویی از «باید» می‌دهد …📙منطق جذابیت مناسک اربعین، مبتنی بر منطق خاص شور، دل، طلبیدن، شیدایی، غرق شدن در رود بی‌کران هزاران قطره‌ی آمده از هر کجاست. اربعین برنامه‌ریزی شده، اربعین باید و ثبت‌نام و مجوز و پرداخت و فیش و سامانه و اع ...
  • گزارش تخلف

🔹خبرگزاری رضوی در گفتگو با محمدرضا پویافر پژوهشگر جامعه شناسی دین بررسی کرد:

میزان عمکلرد نهادهای دولتی ایرانی در خدمت رسانی به زائران اربعین. محمدرضا پویافر معتقد است: هرچند خدمت رسانی به زائرین توسط ایرانی‌ها دارای نیت‌های ارزشمندی نیز می‌باشد اما ناخودآگاه زمانی که ارگانی یا فردی به کمیت ارائه عملکرد در این حوزه بیاندیشد طبیعتا از هدف اصلی و با ارزشی که خدمت به یک آیین دینی است کمی دور می‌شود لذا مداخله مستقیم هرچه کمترنهادهای دولتی در ورود به خدمت رسانی فعالیت‌های اربعین نیاز است تا زمینه‌ی فعالیت‌های رقابت پنهان میان گروه‌های مختلف کاهش یابد و از پیامدهای منفی این حرکت جلوگیری و وجه مردمی بودن و خلاقانه خدمت کردن به زائران پررنگ‌تر شود …متن کامل گفتگو در لینک زیر:. ...
  • گزارش تخلف

📢 گفت‌وگوی شمس با محمدرضا پویافر (عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین) راجع به سیاست‌گذاری حجاب

🔴 حجاب در جامعه ایرانی: ضرورت، الزام یا چالش؟. 🖊فاطمه منصوریان (دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران). ✅حجاب به‌نوعی، هم مسئله شرعی و هم مسئله و پدیده‌ای عرفی است. کلمه‌ی حجاب به معنای دقیق کلمه، بار معنایی خاصی دارد که دلالت بر یک کنش دینی دارد، یعنی پوشش مذهبی. درعین‌حال، اگر حجاب را اعم از پوشش بدانیم، از یک جهت، یک امر عرفی است و در همه جوامع از جمله کشور ایران هم به همین صورت در نظر گرفته می‌شود: یعنی پوشش مناسب، پذیرفته‌شده و بهنجار در چارچوب‌های ارزش‌های اجتماعی حاکم و آنچه قاعده برای آن وضع می‌شود. این الگوی پوشش غالب به طور طبیعی در حال تغییر مداوم است. البته وقتی پوشش موجه از نظر مردم جامعه تغییر می‌کند، نسبت آن با دین هم تغییر می‌کند. این دو مسئله قاعدتا تأثیر و تأثری نسبت به یکدیگر دارند، یعنی همان‌طور که ورود یک دین به جامعه‌ای می‌تواند تغییراتی در عرف ایجاد کند، رابطه این دین با ارزش‌ها و نگرش‌های حاکم بر آن جامعه، از جمله در الگوی پوشش هم دستخوش تغییر می‌شود؛ همان‌طور که اسلام به ایران آمد و تغییراتی در پوشش اعضای جامعه ایجاد کرد، حداقل در حجاب سر زنان …✅تغییرات در عر ...
  • گزارش تخلف

🔹دوگانه‌ای دیگر در اربعین؛ از زیارت از پژوهش -. پرده دوم: پیمایش سنخ شناسی زایران

برای بار دوم به میدان اربعین زده‌ام پژوهشی تجربی در میدان اربعین. اما این تجربه دو تفاوت و یک شباهت با تجربه نخست دارد؛.۱. پژوهش نخست در سال گذشته تحقیقی کیفی در باب الگوی فعالیت‌ها و تجربه خیر دینی در آیین پیاده روی بود، اما تجربه امسال، تحقیقی کمی با عنوان پیمایش سنخ شناسی زایران اربعین است.۲. اگر پژوهش سال گذشته حداقل بخشی از هزینه هایش مورد حمایت و تامین بعضی نهادهای دولتی و غیر دولتی قرارگرفت، پژوهش امسال از هیچ حمایت مالی برخوردار نیست. و اما شباهت؛. هر دو پژوهش به صورت یک کار گروهی انجام شده و میشود. بر همین اساس است که ما الان اینجا هستیم،. در عراق، من به همراه تیمی از کسانی که داوطلبانه حاضر به همکاری با این پیمایش شده‌اند. امیدوارم به زودی بتوانم نتایج این پژوهش که نخستین کار در چارچوب گروه پژوهشی و موسسه در حال تاسیس دین و جامعه است، به صورت عمومی منتشر شود …محمدرضا پویافر. ...
  • گزارش تخلف

✔️یادداشت یک بانوی طلبه از زیست جنسی برخی زنان حوزوی (در نقد یادداشت جواد شریفی، پیرامون زیست جنسی حوزویان) 🔻

نوشته: ا. خ. 🔹این یادداشت با استناد بر داده‌های مشاهده‌ای، به توصیفی از زیست جنسی بانوان طلبه می‌پردازد.. 🔹بانوان طلبه در حوزه‌های علمیه خواهران، در سطوح مختلف حوزوی تحصیل می‌کنند. اولین تجربه زیسته جنسی آن‌ها با ازدواج دائم گره خورده است؛ ازدواج‌گزینی این بانوان، اولین تجربه زیست جنسی در کنار شریک زندگی است …🔹زیست جنسی این زنان بعد از ازدواج، با فرزند آوری همراه است. این بانوان عموما به علت تأکید بر رعایت عفت جنسی، با فقدان اطلاع کافی از نحوه زیست جنسی، وارد زندگی زناشویی می‌شوند.. 🔹نبود اطلاع کافی از روابط جنسی و در برخی موارد غالب شدن خویشتن‌داری جنسی و حیا، بر زندگی زناشویی این زنان، سایه افکنده و در بسیاری از موارد سردی روابط زناشویی را رقم زده است و شاید نقطه اختلاف زیست طلبگی در بین این دسته از بانوان از همین‌جا آغاز می‌شود …🔹 در این دسته از افراد، عدم تفکیک خویشتن‌داری جنسی در حوزه خصوصی با خویشتن‌داری جنسی در حوزه عمومی، و عدم مهارت رابطه معاشقه آمیز با همسران، موجب عدم رضایت طرفین از رابطه جنسی است. شاید بتوان گفت که عدم مهارت در رابطه، زمینه دوری گزینی بستری، عاطفی و عاشقی ا ...
  • گزارش تخلف

🔹حجاب در جامعه ایرانی؛ ضرورت، الزام یا چالش. مصاحبه با شبکه سیاستگذاری عمومی.. 🔻محمدرضا پویافر

▪️حجاب و حیا مترادف یا لزوما متناظر نیستند.. ▪️تبدیل امر اخلاقی به امر سیاسی، مانند آنچه در سیاست‌های فعلی برای برخورد با کشف حجاب زنان دیده میشود، پیامدهای خوبی نخواهد داشت.. ▪️اگر سیاستگذاران اجتماعی تغییر رویه ندهند، تغییرات اجتماعی، ازجمله در الگوی پوشش، خود را به سیاست‌های رسمی در مورد حجاب و پوشش تحمیل خواهد کرد.. متن کامل مصاحبه 🔻. ...
  • گزارش تخلف

♦️ناهم‌سازی‌ها و ابهامات فلسفی در باب امکان امر دینی:

نقدی بر کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر». 🔻 (چکیده‌ی سخن‌رانی محدثی در هم‌آیش ۲۸ و ۲۹ مهر).. به‌منظور آموختن بیش‌تر از بیژن عبدالکریمی، به پاره‌ای ناهم‌سازی‌ها یا ابهامات در اثر ارزش‌مند اخیر وی اشاره می‌کنم، بل‌که این متفکر شایسته‌ی معاصر رفع ابهام نماید. نخستین ناهم‌سازی ناظر است به دعوت عبدالکریمی به پرهیز از نظام‌سازی و «عدم اسارت در هر گونه نظام حقیقت» و در عین حال دعوت وی به ارایه‌ی یک نظریه‌ی متافیزیکی یا فلسفی و تصریح وی به لزوم برخورداری از «چارچوب متافیزیکی روشن» و لزوم برخورداری از «ایده‌های تاریخی مشترک» و أخذ نظریه‌ی اجتماعی و طرح راه‌بردی و اجرایی از آن. او از یک سو ما را به لزوم پی‌ریزی نوعی وجودشناسی و فهم جدیدی از هستی و فهم تازه‌ای از انسان و جهان فرامی‌خواند و از سوی دیگر، به گریز از هرگونه نظام حقیقت فرامی‌خواند، زیرا خواهی نخواهی این نظام‌ها مانع از گشوده‌گی به حقیقت تعین‌ناپذیر خواهند شد … ناهم‌سازی یا ابهام دیگر مستتر است در دعوت عبدالکریمی به امر فراتاریخی و فراتاریخیت. گویی او فراموش می‌کند که امر فراتاریخی به‌واسطه‌ی امر تاریخی و صورت‌مند نمایان می‌ ...
  • گزارش تخلف

♦️ناهم‌سازی‌ها و ابهامات فلسفی در باب امکان امر دینی:

نقدی بر کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر». 🔻 (چکیده‌ی سخن‌رانی محدثی در هم‌آیش ۲۸ و ۲۹ مهر).. به‌منظور آموختن بیش‌تر از بیژن عبدالکریمی، به پاره‌ای ناهم‌سازی‌ها یا ابهامات در اثر ارزش‌مند اخیر وی اشاره می‌کنم، بل‌که این متفکر شایسته‌ی معاصر رفع ابهام نماید. نخستین ناهم‌سازی ناظر است به دعوت عبدالکریمی به پرهیز از نظام‌سازی و «عدم اسارت در هر گونه نظام حقیقت» و در عین حال دعوت وی به ارایه‌ی یک نظریه‌ی متافیزیکی یا فلسفی و تصریح وی به لزوم برخورداری از «چارچوب متافیزیکی روشن» و لزوم برخورداری از «ایده‌های تاریخی مشترک» و أخذ نظریه‌ی اجتماعی و طرح راه‌بردی و اجرایی از آن. او از یک سو ما را به لزوم پی‌ریزی نوعی وجودشناسی و فهم جدیدی از هستی و فهم تازه‌ای از انسان و جهان فرامی‌خواند و از سوی دیگر، به گریز از هرگونه نظام حقیقت فرامی‌خواند، زیرا خواهی نخواهی این نظام‌ها مانع از گشوده‌گی به حقیقت تعین‌ناپذیر خواهند شد … ناهم‌سازی یا ابهام دیگر مستتر است در دعوت عبدالکریمی به امر فراتاریخی و فراتاریخیت. گویی او فراموش می‌کند که امر فراتاریخی به‌واسطه‌ی امر تاریخی و صورت‌مند نمایان می‌ ...
  • گزارش تخلف

⚡️نارضایتی جنسی، یکی از عوامل طلاق است، به بهانه حیازدایی و مغایرت تربیت جنسی با تربیت اسلامی با اصل این موضوع مخالفت می‌کنند …⚡️ا

✔️ رضا غلامی؛ رئیس مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی انسانی صدرا در نخستین کنگره ملی خانواده. 🔻. 🔹عدم تعادل جنسی یکی از عوامل فروپاشی خانواده‌ها است، محرک ‌های جنسی غیرطبیعی و نامشروع اشتهای جنسی افراد را دگرگون کرده و افراد از نقطه تعادل خارج شده و نقاط ارضای جنسی‌شان تغییر کرده است …🔹نارضایتی جنسی یکی از دلایل طلاق است تعادل‌بخشی جنسی در این شرایط دشوار است و مریض جنسی معمولا دیر درمان می‌شود اما ما نیازمند تربیت جنسی افراد هستیم.. 🔹به بهانه حیازدایی و مغایرت تربیت جنسی با تربیت اسلامی با اصل این موضوع مخالفت می‌کند، تربیت جنسی امیال در این دوره زمانی معقول است و تربیت جنسی از کلیدهای سلامت جنسی خانواده و جامعه محسوب می‌شود …🔹 نبود هویت در میان زنان عامل دیگر طلاق است، چالش هویت در بدحجابی زنان به خوبی قابل مشاهده است این چالش در میان مادران و زنان متأهل دیده می‌شود اما هنوز برخی تصور می‌کنند زن خدمتکار شوهر است و فلسفه وجودی او سرویس‌دهی به فرزندان و همسر بنا شده است …🔹 وقتی رویکرد به زن به این حدود تنزل یابد نه تنها بخشی از آزادی‌های فردی‌اش نادیده گرفته می‌شود بلکه پرورش استعدادهای ذاتی ...
  • گزارش تخلف