اقتصاد با طعم سیاست

اقتصاد با طعم سیاست

نوشته‌هایی از همه جا درباره اقتصاد و اجتماع با تاکید بر رابطه قدرت و ثروت مسیر ارتباطی: @jafkheir

«گسترش اقتصاد غیررسمی و فقیرترشدن جامعه ایران»

در اینکه اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر پسرفت‌ کرده و فقیرتر شده است تردیدی نیست،. اما این میزان افزایش در سهم اشتغال غیررسمی اگر صحت داشته باشد خیلی وحشتناک است با تبعات گوناگون که تا سال‌ها گریبانگیرمان می‌شود …عیسی منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید میزان اشتغال غیررسمی از ۳۰ درصد به ۵۷ درصد افزایش یافته است … ...

هیرشمن و راهبردهای توسعه اقتصادی (۵).. «دوران گذار به توسعه‌یافتگی»

اندیشیدن به توسعه با کمک الگوی یادگیری زیر برای من وسوسه‌کننده بوده است.. کشوری که گام نهادن در مسیر توسعه را آغاز می‌کند تا حدودی شبیه به شخصی است که تصمیم می‌گیرد با اشتیاق، زبان خارجی بیاموزد و مشکلات پیش‌رو را تشخیص نمی‌دهد.. به تدریج که این مشکلات ظاهر می‌شود، روشن می‌گردد که قیمت توسعه بر حسب درد و رنج انسانی، تنش‌های اجتماعی، کنار گذاشتن اجباری رفتار و ارزش‌های سنتی و غیر آن، قیمتی بالا است، «تمرین» کاهش می‌یابد، سیاست‌های اقتصادی متضاد و زیان‌بار اقتباس می‌شود و توسعه کند و احتمالا متوقف می‌شود.. در مقابل، اگر رشد درآمد به نقطه‌ای برسد که منافع توسعه لمس شود و بر نابسامانی‌هایی که به بار می‌آورد پیشی بگیرد، «تمرین» خوشایند می‌شود، به تدریج افزایش می‌یابد و کشور به هدف توسعه‌ای خود خواهد رسید.. این مدل به طرفداری از مقداری زور و اجبار برای گام نهادن در مراحل اولیه توسعه می‌پردازد تا بر مقاومتی غلبه کند که در آن هنگام قوی‌ترین است … ...

«ورودی زباله، خروجی زباله»

هر کسی که با نرم‌افزارهای برنامه‌نویسی و آماری کار کرده باشد با اصطلاح یا هشدار garbage in garbage out آشنا هست که اگر داده‌های وارده به سیستم بد باشد خروجی هم بد خواهد شد …عده‌ای بر این گمان بودند که با ایجاد نهاد شورای نگهبان جلوی ورود و نفوذ عناصر ناخالص و نامطلوب به مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان را می‌گیرند با این نیت که غربال کردن ورودی‌ها اطمینان دهد خروجی چنین کسانی بتواند گرهی از مشکلات مملکت باز کند.. اما کاری که این نهاد غیرپاسخگو با استفاده از نظارت استصوابی می‌کند یک‌وری و ناعادلانه کردن زمین بازی به نفع یک جناح و سلیقه و دیدگاه است. به این ترتیب درهای ورودی را به روی کسانی که اکثریت جامعه را نمایندگی می‌کنند و نگاهی متفاوت دارند تنگ‌تر کرده و حتی بسته است …مشابه چنین کاری را رهبران آلمان شرقی در انتهای دهه ۱۹۶۰ و اوج جنگ سرد با ساختن دیواری بین شرق و غرب شهر برلین انجام دادند. این کار اعتراض جهانیان را برانگیخت اما کمتر کسی تعجب کرد چون پاسخ روشن بود. رهبران آلمان شرقی می‌خواستند به حکومت خود بر کسانی ادامه دهند که به تعداد زیاد در حال فرار کردن به نیمه دیگر یعنی به آلما ...

سابقه پیش‌بینی آی. ام. اف از قیمت نفت، که در بیشتر سال‌ها نادرست از کار درآمده است

سابقه پیش‌بینی آی. ام. اف از قیمت نفت، که در بیشتر سال‌ها نادرست از کار درآمده است

چند پیش‌بینی از قیمت نفت در سال جاری بین ۲۰ تا ۴۰ دلار و سال ۲۰۱۷ اندکی بالاتر

چند پیش‌بینی از قیمت نفت در سال جاری بین ۲۰ تا ۴۰ دلار و سال ۲۰۱۷ اندکی بالاتر

هیرشمن و راهبردهای توسعه اقتصادی (۴).. «ارزش‌های سنتی جامعه، مخالف یا موافق تغییر؟»

🔹کسانی که بر اهمیت کارآفرینی و دانش مدیریتی تأکید می‌ورزند نقش آغازگری سرمایه را معمولا دست‌کم می‌گیرند. باز هم به شیوه‌ای قانع‌کننده‌ نشان داده شده است که توانایی کارآفرینی به معنای دقیق کلمه معمولا در کشورهای توسعه نیافته کم نیست، اما به علت افق زمانی کوتاه‌مدت و دانش و تجربه ناکافی، توانایی‌های کارآفرینی اغلب از توسعه و ترویج صنایع مولد به سمت سایر فعالیت‌های آشناتر کوتاه‌مدت در خرید و فروش کالاها و املاک و مستغلات منحرف می‌شود. حتی تأکید شده است که کارآفرینی، دقیقا مثل سرمایه، «محصول فرعی فرایند توسعه اقتصادی است و در جامعه‌ای که روی خوش به آن نشان نمی‌دهد به‌ندرت یافت می‌شود.». 🔹درست زمانی که این واقعیت بیشتر آشکار شد که عقب‌ماندگی اقتصادی را نمی‌توان برحسب نبود یا کمیابی صریح این یا آن نوع نیروی انسانی یا عامل تولید تبیین کرد، توجه به سمت نگرش‌ها و نظام‌های ارزشی معطوف شد که مشوق یا مانع پیدایش فعالیت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی موردنیاز هستند. ما خود تا حدی به این مسیر پژوهشی علاقه‌مند هستیم. با این حال هر زمان نظریه‌ای مطرح شده بود که یک نظام ارزشی معین را پیش‌شرط توسعه محسوب می‌کرد، ...

«به سیاست کاری ندارید؟ رای می‌دهید؟ رای نمی‌دهید؟

«به سیاست کاری ندارید؟ رای می‌دهید؟ رای نمی‌دهید؟

در هر حال شما دارید کار سیاسی می‌کنید.». کسانی که ادعا می‌کنند هیچ کاری به سیاست ندارند درواقع در همه زمان‌ها درگیر در سیاست هستند. آنچه واقعا در بیشتر زمانها منظور ما است اینست که ما نمی‌خواهیم وارد جریانات انتخاباتی شویم …هر جا که انسان‌ها بر سر قدرت و حکمرانی با هم مذاکره می‌کنند چه در خانه، با دوستان، محله، محل کار یا دانشگاه باشد سیاست همیشه حضور دارد …هر زمان وارد بحث و گفتگویی در این‌باره که چه چیز خوب و چه چیز بد است می‌شوید و اینکه چگونه جهان را بهتر، ثروتمندتر، عادلانه‌تر یا صلح‌آمیزتر بسازیم شما دارید کار سیاسی می‌کنید. ...

«نقش پول [کثیف] در انتخابات».. عنوان مقاله‌ای است در وبلاگ نوآفرینی

(وابسته به Center for International Private Enterprise). که در مرداد امسال گذاشته شده است و به نقش پول در انتخابات کشورهای امریکا، کانادا و ایران می‌پردازد و از زبان قولمارکوس آلونزو (مارک) هانا می‌نویسد. «در سیاست دو چیز اهمیت دارد: نخستین پول است، و دومی را نمی‌توانم به یاد بیاورم.». اما معتقد است تفاوت بسیاری بین ایران با کشورهای غربی یا میان ماه من و ماه گردون، وجود دارد چون در ایران اصلا شفافیت وجود ندارد …مقاله طولانی است با مثال‌های فراوان که با توجه به نزدیک شدن انتخابات در ایران و تبلیغات نامزدها، ارزش خواندن دارد …پیشگفتار و لینک مطلب در زیر آمده است. بیشترین ایرانیان مهاجر را در خود جای داده است. کانادا کشوری مهاجر پذیر با جمعیت قابل توجهی از ایرانیان مهاجر و پناهنده می‌باشد. و ایران زادگاه ما در دل تک تکمان چه آنهایی که در این مرز پرگهر زندگی می‌کنند، و چه آنهایی که به دلایل گوناگون در خارج از آن به سر می‌برند، جایگاهی ویژه و بلامنازع دارد …در نوزدهم اکتبر/ بیست و هفتم مهرماه انتخابات سراسری/فدرال در کانادا صورت می‌گیرد. اما همزمان برخی از سناتورهای منتخب نخست وزیر هارپر دا ...

هیرشمن و راهبردهای توسعه اقتصادی (۳)

«وابسته‌بودن توسعه و فعالیت کارآفرینی به ایجاد امید و انگیزه موفقیت». برای توسعه یک کشور باید نهادهای خوب و مهم ایجاد شود اما مشکل اینست که نهادسازی فعالیتی زمان‌بر است …دولت چگونه مردم و رای دهندگان را با نهادسازی همراه کند؟ راهش اینست که جامعه انگیزه برای موفقیت در خودش احساس کند. پس هر حرکتی که این دولت می‌کند و هر گامی که برمی‌دارد باید این امید را به جامعه تزریق کند که فردا بهتر از امروز است. دولت کنونی با وجود زحماتی که طی این مدت کشیده است در ایجاد پیوسته حس امید و انگیزه موفقیت تا حدودی ناتوان بوده است …هیرشمن در پاراگراف زیر ابتدا بر اهمیت باورها و برداشت‌ها و نظام‌های ارزشی برای توسعه اشاره می‌کند. سپس نقش گروه‌های اقلیت که نگاه متفاوتی دارند را می‌آورد. داخل پرانتز می‌شود گفت بی‌دلیل نیست که جوامع پیشرفته در داخل کشور خود و بنگاه‌های خود به دنبال ایجاد تنوع (diversity) به شکل‌های گوناگون هستند و از مهاجران کشورهای مختلف استقبال می‌کنند. در انتها هم انگیزه موفقیت را مهم می‌داند …🔹تاریخ‌نگاران اقتصادی و جامعه‌شناسان با شروع از ماکس وبر در تلاش برای فهم عمیق‌تر قضیه، برخی باوره ...

«چرا واردات میوه خارجی خجالت دارد؟»

گفته شده است: «کشوری با این عظمت انسان خجالت می‌کشد که؛ میوه‌ی خارجی وارد می‌شود». من دیروز ظهر این جمله را شنیدم و دیشب هم تصویرش را دیدم …دو پرسش برایم پیش آمد:. یکم اگر واردات میوه خارجی بد است (که به نظرم لزوما نمی‌تواند بد باشد و در بیشتر مواقع منافعش بیش از زیانهایش است: مثلا فرض کنید بقیه کشورها هم بخواهند مقابله به مثل کنند و میوه ایرانی وارد نکنند و فقط میوه داخلی خودشان را میل کنند یا امریکایی‌ها که تولیدکننده پسته هستند پسته ایرانی نخرند وضع رفاهی همه بدتر خواهد شد). مگر می‌خواهیم نظام سوداگری و autarky سده‌های هفده و هجده میلادی را در کشور پیاده کنیم. چرا در زمان احمدی نژاد که ده‌ها و شاید صدها برابر مقدار میوه وارداتی الان از هر جایی که به فکرتان برسد وارد می‌شد اعتراضی نشد و حرفی از خجالت کشیدن نبود. دوم هم اگر بنا به خجالت کشیدن باشد خیلی چیزهای مهمتر برای خجالت کشیدن است که واردات میوه خارجی در برابرشان گم است مثل حبس بدون محاکمه میرحسین موسوی نامزد انتخابات ریاست جمهوری و رقیب احمدی نژاد در سال ۸۸ که نسبت به بخشی از این بلاهایی که احمدی نژاد سر کشور آورد (و خجالت و شرم ...

چرا واردات میوه خارجی خجالت دارد؟

چرا واردات میوه خارجی خجالت دارد؟

هیرشمن و راهبردهای توسعه اقتصادی (۲)

توضیح: باورنکردنی است که هیرشمن شصت سال پیش، بر نقش توانایی‌های کارآفرینی و مدیریتی و نیز فوت و فن‌هایی که در کالاهای سرمایه‌ای مادی تجسم نمی‌یابد در توسعه اقتصادی تأکید داشت اما «ما» پس از این همه سال آزمون و خطا کردن، همچنان مشکل توسعه کشور را کمبود پول و سرمایه مادی و فیزیکی می‌دانیم و از آزادشدن پول‌های بلوکه‌شده ذوق می‌کنیم. چه زمان نظام تدبیر و تصمیم‌گیری کشور، کودکی را رها کرده و بزرگ می‌شود؟. «در جستجوی محرک اصلی برای توسعه اقتصادی». 🔹بررسی عمیق مسئله توسعه اقتصادی نتیجه‌ای ناامیدکننده داشته است: فهرستی پرطول و دراز از عوامل و شرایط، موانع و پیش‌نیازها ردیف شده است. مسیر پژوهش‌ها از پدیده‌های کاملا عینی، مرئی و کمی به سمت پدیده‌های بیشتر ذهنی‌ و نامرئی‌ و سنجش‌ناپذیر پیش رفته است.. 🔹برای مدتی طولانی، قطعا تا سال ۱۹۱۴ و شاید تا سال ۱۹۲۹، هنگامی که فرصت‌هایی برای توسعه‌یافتگی یک کشور دیده می‌شد منابع طبیعی صحنه‌گردان اصلی بودند. پس از این دوره بود که سرمایه‌، یعنی اشیاء ساخت دست بشر و کمی‌پذیر هم، کارگزار اصلی توسعه یک کشور به حساب می‌آمدند. این نگاه هنوز هم رایج است که اگر کشوره ...

between Iran and Saudi Arabia might just improve in ۲۰۱۶

between Iran and Saudi Arabia might just improve in ۲۰۱۶

پیش‌بینی اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۶

پیش‌بینی اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۶

«سال بزرگ برای اقتصاد ایران». در این سایت

می‌شود که با برداشته‌شدن‌ تحریم‌ها و باز شدن درهای اقتصاد، ‌ سالی بزرگ برای ایران شروع شود. افزایش حدود ۵۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت نیز چشم‌انداز اقتصادی را دگرگون خواهد کرد. سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود دوباره به امیدبخش‌ترین بازار منطقه صف خواهند کشید. انتخابات فوریه برای مجلس شورا و مجلس خبرگان، اصلاح‌طلبان را تقویت کرده و سیاست آشتی‌جویی جدید دولت را مستحکم می‌کند. ...

چیزهایی که احتمالا در مورد ایران نمی‌دانستید: ایران یکی از بالاترین نرخ‌های ثبت‌نام دختران در دانشگاه در سطح جهان را دارد

چیزهایی که احتمالا در مورد ایران نمی‌دانستید: ایران یکی از بالاترین نرخ‌های ثبت‌نام دختران در دانشگاه در سطح جهان را دارد

«ایران نیازمند گشودگی و برخورد باز است»

ایران به همراه کره‌ی ماه، تنها بازارهای بکر و دست‌نخورده‌ی باقیمانده برای سرمایه‌گذاری هستند. برخلاف سفر به ماه، این کار محتاج دانش موشکی نیست تنها به یک گشودگی و برخورد باز برای درگیر شدن با هنر، آموزش و زبان نیاز دارد.. این لپ کلام دنی وایت‌هد از شورای روابط فرهنگی ایران و بریتانیا به مناسبت انتشار کتاب «دیدگاه چشم‌اندازهایی تازه به روابط فرهنگی ایران و بریتانیا» است که به مرور شماری از واقعیت‌های کمتر شناخته شده خارجیان از ایران می‌پردازد. تعریف و تمجید‌های زیاد امیدوارکننده‌ای هم از ایران و ایرانیان کرده است … در کنفرانسی با موضوع روابط ایران و اتحادیه‌ی اروپا که به تازگی در آن شرکت کرده بودم، یکی از سخنرانان این ادعا را مطرح کرد که ایران به همراه کره‌ی ماه، تنها بازارهای بکر و دست‌نخورده‌ی باقیمانده برای سرمایه‌گذاری هستند. و درست مانند ماه، تنها تعداد اندکی از اهالی بریتانیا به ایران سفر کرده‌اند، و افسانه‌ها و سوءتفاهم‌های زیادی در مورد این کشور رواج دارد.. اقتصاد ایران، به رغم تحریم‌ها، حجم عظیمی دارد. بسیاری در بریتانیا از فهمیدن این که اقتصاد ایران دومین اقتصاد بزرگ منطقه ا ...

زیر پوست شهر: اقتصاد فحشا». دیروز عصر برای ملاقات دوستی به محل قرار در شهر کتاب شریعتی می‌رفتم

پیاده و با شتاب قصد طی کردن عرض میدان هفت تیر را داشتم که ناگهان عاقله زنی با ظاهری موجه مقابلم سبز شد و گفت پول همراه ندارم و کرایه تاکسی می‌خواهم. با توصیه به اینکه دست هیچ سائلی را رد نکنید ایستادم. زن خودش را نزدیکتر کرده و با صدایی خودمانی‌ شروع به تعریف از من کرد و اینکه آدم‌های عوضی زیاد هستند و من شما رابرای گرفتن پول انتخاب کردم. در حینی که داشتم مبلغ دو هزار تومان را به وی می‌دادم ادامه داد که مجردم و دارم می‌روم پسرم را از آموزشگاه بردارم. من که مات حرفهایش شدم پشت بندش شنیدم که گفت نگران نباش پسرم ده سال بیشتر ندارد. در ادامه اغواگری خود گفت اگر به سمت پایین می‌روی هم مسیر شویم و سوار تاکسی شده و با هم برویم و خانه هم دارم و اینکه شغلم فروشندگی است. با خودم گفتم دارم می‌بینم اما من خریدار نیستم. در اینجا که احساس کردم سرم کلاه رفته است سریع گفتم بیا دو تومان را بده تا …. معطل ماندم که قیمت این فروشنده‌ها چند است و همینطوری رقم صد تومان را پراندم. ...

«هیرشمن و راهبردهای توسعه اقتصادی» (۱). معرفی در پشت جلد کتاب

این کتاب بهنگام، از تجربه گسترده نویسنده در مشاغل مشاور مالی و مشاور اقتصادی در آمریکای لاتین به‌دست آمده است و دیدگاهی نو نسبت به رشد اقتصادی کشورهای توسعه نیافته به ما ارائه می‌دهد.. هیرشمن که با بحث درباره فرایند تصمیم‌گیری شروع می‌کند نشان می‌دهد ترقی اقتصادی در این کشورها آن‌قدر که از مشکلات در تجهیز و بسیج منابع نهفته، آسیب دیده است از «چرخه معیوب فقر» آسیب ندیده است.. در این کتاب سازوکارهای راهگشا برای غلبه بر این مشکلات مرور شده و در فرایند توسعه نقشی مثبت به رشد نامتوازن و فشارهای منتج از آن داده می‌شود.. رویکرد جدید، به محض روشن‌شدن، برداشتی تازه از مسائل اصولی که کشورهای در حال توسعه با آن‌ها مواجه‌اند به‌دست می‌دهد: تعیین اولویت‌ها، صنعتی‌شدن، تورم، کمبود ارز، کارائی بنگاه.. نیروهای متضادی که بر انتقال بین‌منطقه‌ای و بین‌المللی رشد اقتصادی تأثیر می‌گذارندنشان داده می‌شود.. در انتها نتایجی جالب برای برنامه‌ریزی توسعه و کمک خارجی ارائه می‌دهد‌. ...

«نشانی هتل ریوگیونگ در ایران»

پس از گذاشتن مطلب هتل ریوگیونگ (Ryugyong) کره شمالی، این پرسش به ذهنم رسید که اگر بخواهیم نمونه و شاهدی ایرانی از این نوع تصمیم‌گیری و اعمال اراده حکومتی بیابیم به چه چیزی می‌رسیم؟ آخرالامر شخص محمود احمدی نژاد به جلوی چشمانم آمد …برکشیدن و پروبال دادن احمدی نژاد برای این بود تا همه خواسته‌های تحقق نیافته حاکمیت را محقق سازد و مظهر و نمونه اعلایی باشد از آنچه که باید باشد. قرار بود او مثال و ضرب‌المثلی شود برای آیندگان که از منش و روش او یاد بگیرند …اما زمانه برعکس عمل کرد و اینک همه آن هیاهوهای احمدی‌نژادیسم فروکش کرده است. او در عمل چنان گندابی از دروغ و فریب و ریا و فساد و پشتک وارو زدن‌ها درست کرد که اینک طرفداران و مریدان پیشینش هم یک به یک از وی تبری می‌جویند …به واقع اگر چشم بصیرت‌بینی بود از ابتدای روی کار آمدن وی و حتی سال‌ها پیش از تکیه زدن بر صندلی ریاست جمهوری با رفتارهایی که در شهرداری تهران پیشه ‌کرد بر بسیاری آشکار شده بود که نتیجه ریاست جمهوری وی چه خواهد شد.. نکته دیگر و از عجایب اینکه چگونه کسانی که تا دیروز برایش سینه چاک می‌دادند و بی‌مهابا او را نظرکرده امام زمان د ...