دین و جامعه

آیا در اسلام، اجباری در دین نیست؟.. علیرضا موثق

در متن قرآن آمده است که «لا اکراه فی الدین»؛ یعنی اجباری در دین نیست. این آیه طی ۱۴۰۰ سال و تا قبل از هژمونی مدرنیسم، درست فهم می‌شد و هیچ متخصص صادقی، از دل قرآن، حقوق بشر و آزادی عقیده و برابری حقوقی و ارزشی در میان انسان‌ها، منهای نوع جنسیت و مذهب استنباط نمی‌کرد تا آنکه عالمیت سنت به محاق رفت و در جهان جدید، حقوق بشر به عنوان لازمهٔ عقل و عدل زمانه لحاظ گردید … در قرآن و متنی که از زبان الله (یعنی مالک و سلطان جهان و موجودی که انسان در مقابل اش به اندازهٔ یک حشرهٔ کوچک هم نیست)، احکام برده-داری و سپوختن زن شوهر-داری که در جنگ به اسارت گرفته می‌شود و یا منع ازدواج با مشرکان و یا جهنمی بودن مرتد و ضایع شدن اعمال نیک اش و یا نصف بودن ارث و دیهٔ زنان (با استنباط از بقره: ۱۷۸) و یا برابر نبودن حقوق کافر-مرتد با مسلمان وجود دارد و اگر یک مسلمان، کافری را بکشد، قصاص نمی‌شود، نمی‌توان «حقوق بشر و برابری حقوقی در میان انسان‌ها، منهای نوع جنسیت و مذهب» سراغ گرفت …آیهٔ لا اکراه فی الدین نیز می‌بایست در کانتکست و با توجه به آیات و احکام دیگر قرآن، فهم و معنی شود؛. الله می‌گوید: «در دین، اجبار ...

️نمونه‌ی دیگری از سخنرانی دین‌پژوهان در مراسم مذهبی.. منبع: دین، فرهنگ و جامعه - محسن حسام مظاهری

نشست علمی «آینده‌ی روحانیت در جهان معاصر».. با حضور:. دکتر بیژن عبدالکریمی

حجت‌الاسلام علی شفیعی. ️۵ خرداد ۹۸. ساعت ۱۲. دانشگاه فردوسی مشهد. منبع: دین، فرهنگ و جامعه - محسن حسام مظاهری.

نسبت پروتستانتیسم و فمنیسم. (نواندیشی دینی و دنیای جدید).. سخنرانی: رضا علیجانی

در میان جمعی از ایرانیان خارج از کشور (ونکوور کانادا) …. منبع: سخنرانی‌ها.

پدیدارشناسی یک جدایی. (پدیدارشناسی جدایی حرم امام رضا (ع) از بافت پیرامون). [بخش پایانی]

مصاحبه: ‌رضایی. این تفکر منجربه علاقه و تلاش بیش از پیش شیعیان برای تقرب و نزدیکی به حرم معصومین و مجاور نمودن خانه‌های مسکونی به آن‌ها شد به طوریکه آن را ارزش تلقی کرده و به عنوان نوعی فضیلت محسوب می‌کردند. به عنوان مثال بررسی‌های صورت گرفته در شهر مشهد نشان می‌دهد که در گذشته نه تنها مردم برای نزدیکی و همسایه شدن با حرم مطهر امام رضا (ع) تلاش می‌کردند، بلکه این افتخار نصیب کسانی می‌شد که از نظر اعتقادی و جایگاه اجتماعی دارای فضیلت و برتری بودند. اعتقاد به زیارت انسان کامل باعث به وجود آوردن معنا به این مکان مقدس شده و مناسک خاص مذهبی و اجتماعی را به وجود آورده است … جامعه‌شناسی تشیع: در اجرای طرح توسعه حرم امام رضا در سالهای اخیر چه اتفاقی افتاده است؟. در توسعه حرم امام رضا، بافت دور آن تخریب شد و آن انسجام بین امام و پیروان که هیچ فاصله‌ای نداشت، از بین رفته است و این ارتباط به تدریج به یک گسست تبدیل شده است. در واقع با پروژه توسعه ۳۰۰ هکتاری فاصله‌ای بین حرم با بافت پیرامون و شهر ایجاد شد، در صورتی که در گذشته ارتباط منسجمی بین حرم و بافت پیرامون بود. این اتفاق منجر به تخریب کاراکت ...

پدیدارشناسی یک جدایی. (پدیدارشناسی جدایی حرم امام رضا (ع) از بافت پیرامون). [بخش اول از دو بخش]

مصاحبه: ‌رضایی. توضیح: فضای شهر شیعی به واسطه حرم‌های امامان، در طول سالها مقتضیات خاصی داشته است اما در دوره جمهوری اسلامی این فضاهای شهری تحت تاثیر مداخلات شهری پیرامون حرم‌ها و اجرای طرح توسعه و نوسازی قرار گرفته است. در همین رابطه با «عباس آذری»، پژوهشگر شهرسازی و مدرس دانشگاه گفت و گو کردیم که در ادامه می‌آید. وی رساله دکتری خود را با عنوان «پدیدارشناسی جدایی حرم‌های مطهر از بافت پیرامون» در دیماه ۱۳۹۷ در «مرکز پژوهشی هنر، معماری و شهرسازی نظر» دفاع کرده است … پیش از شروع رساله دکتری، با جهاد دانشگاهی پروژه‌ای درباره مستندسازی بافت دور حرم امام رضا (ع) داشتم و به تدریج ارتباط بین حرم و بافت پیرامون آن برای من مهم شد. در واقع هرچه در آن پژوهش عمیق‌تر شدم، متوجه اوج فاجعه در تخریب ۳۰۰ هکتاری طرح توسعه شدم، تخریبی که هم هویت را از بین برده است و هم بر خلاف مبحث انسان کامل در شیعی بود … در تحقیقاتم به موضوع «انسان کامل» رسیدم، الگویی که نه تنها در اسلام بلکه در عرفان، مسیحیت و زرتشت هم بوده است. در الگوی انسان کامل نظریه قطب را داریم که پیروان دور انسان کامل حلقه می‌زنند و نزدیکی به ا ...

️چرا حکم تاریخی میرزای شیرازی، مقبولیت عام یافت؟ / آیا از نفوذ اجتماعی مراجع کاسته شده است؟

گفتگوی شبکه اجتهاد با حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی، پژوهشگر و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم:. امام زمان یک کسانی را به‌عنوان ذخیره خود نگاه داشته مانند آیت‌الله سیستانی که توانست عراق را فراگیرد و نجات دهد و عالم‌گیر شود؛ همه می‌گفتند بعد از آیت‌الله خویی حوزه نجف به اتمام رسید، اما این‌گونه نشد …مرجعیت به‌عنوان نیابت امام معصوم (ع) در زمان غیبت کبرا است و این به این منظور نیست که مرجعیت در یک زمانی نفوذ فوق‌العاده داشته باشد، اما در زمان دیگر نفوذش رو به کاهش باشد.. تعدد مراجع در زمان حاضر، نفوذ اجتماعی‌شان را نسبت به مراجعی چون میرزای شیرازی کاهش نداده است، تعدد مراجع یک مسئله مهمی نیست؛ چون تمام این‌ها زیرمجموعه نهاد مرجعیت هستند …ادامه گفتگو. ...

‍ ️اتریش حجاب را در دبستان‌ها ممنوع کرد

دولت راستگرای اتریش قانونی را تصویب کرد که به موجب آن کودکان زیر ۱۰ سال، دیگر در مدارس اجازه ندارند تا بدن، شامل سر و صورت را «برابر دستورهای مذهبی یا دیدگاه‌های ایدئولوژیک» بپوشانند. این قانون علاوه بر خانواده‌های مسلمان شامل برخی از گروههای مسیحی و یهودی هم می‌شود که به حکم مذهب سر و صورت را بعد از یک سن مشخص می‌پوشانند. به گزارش دویچه وله، وزیر آموزش اتریش این قانون را به عنوان اقدامی نمادین در جهت حمایت از حقوق کودکان (هم پسران و هم دختران و هم جنس سوم) معرفی کرده است. موافقان تصویب چنین قوانینی می‌گویند کودکان نباید تحت تاثیر آموزش‌های مذهبی یا ایدوئولوژیک قرار گیرند. از سوی دیگر تصویب چنین قوانینی، اکثر مخالفان این قانون را در راستای اجرای سیاست‌های ضدمهاجرتی حزب راست حاکم در اتریش می‌دانند. این قانون استفاده از دو نماد مذهبی عرق چین‌های (کلاه‌های کوچک) یهودیان یا عمامه‌های سیکها را از این قانون استثنا کرد. دولت اتریش گفته انتظار دارد تا این قانون با مخالفت گروه‌های مذهبی به دادگاه برده شود. در این حالت، حکم قاضی مشخص می‌کند که آیا کودکان به انتخاب خانواده باید پوشش مذهبی برگزینن ...

‍

️️️

با احترام‌ به روح گفتگویی و‌ذهن انتقادی که باید باشد و متاسفانه نیست و ادای دین و احترام مضاعف به نقد دوست دیرینه عزیزم و همکار دین پژوه اجتماعی فرهیخته‌ام، *حسن محدثی گیلوایی*، که خوش بختانه بر خلاف جریان موجود در فضای کرخت علوم اجتماعی ما باب گفتگوی انتقادی در باره سازه مفهوم پیچیده *خدا - جامعه شناسی* را پس از یک دهه از انتشار مقاله این بنده خدا گشود. ️درباب حوزه‌ی مطالعاتی «جامعه‌خداشناسی»: گفت‌وگوی انتقادی با دکتر نجاتی حسینی / حسن محدثی گیلوایی / ۲۷ اردی‌بهشت ۱۳۹۸. و تبریک به او که در پی تالیف متنی مفصل‌تر در باره مفهومی است که به گفته ایشان مقاله من یک دهه پیش باب ان را باز نموده است و تا کنون مهجور و مغفول مانده بود …و اما اشارتی بر نقد محدثی گیلوایی بر نجاتی حسینی. خلاصه عرض کنم، مفهوم سازه * خدا - جامعه شناسی / جامعه - خداشناسی * که در این مقاله مفصل به کار گرفته‌ام، از نوع مفاهیمی نبوده است که بتوان تعریفی پوزیتویستی از نوع جامعه شناسی دین دورکیمی برایش متصور شد. بر خلاف، این سازه وفق منطق جامعه شناسی دین وبری - زیملی از چنگ تعریف پوزیتویستی می‌گریزد و‌لذا لازم است با همان ت ...

️درباب حوزه‌ی مطالعاتی «جامعه‌خداشناسی»: گفت‌وگوی انتقادی با دکتر نجاتی حسینی.. حسن محدثی گیلوایی

این روزها در حال تکمیل و تدوین نهایی اثر جدیدام تحت عنوان «رد پای خدا: چالش‌های الاهیاتی-سیاسی در ایران معاصر» هستم …در آخرین لحظات آماده‌سازی این کتاب، از خود پرسیدم که چنین اثری که محصول علایق دوگانه‌ی الاهیاتی و جامعه‌شناختی من است، در کدام حوزه‌ی معرفتی قرار می‌گیرد؟ در الاهیات یا در جامعه‌شناسی؟ به‌نظرم رسید که این اثر نه کاملا جامعه‌شناختی است و نه کاملا الاهیاتی بلکه مفاهیم و اندیشه‌های الاهیاتی را هم از منظر دینی و الاهیاتی و هم از لحاظ تأثیرگذاری‌های جامعه‌شناختی و تأثیرپذیری‌های اجتماعی‌شان مورد بحث قرار داده است. لذا دریافتم که به مفهوم متفاوتی برای توصیف اثرم نیازمند هستم. با مفهوم الاهیات اجتماعی آشنا بودم اما الاهیات اجتماعی در ذیل الاهیات قرار می‌گیرد و لذا دریافتم که مفهوم دیگری مورد نیاز است. این بود که به مفهوم جامعه‌خداشناسی (sociotheology) رسیدم؛ مفهومی که بتواند خداشناسی و اندیشه‌های الاهیاتی را از منظر ابعاد و آثار جامعه‌شناختی‌شان مورد بحث قرار دهد. این کلمه را در گوگل جست‌وجو کردم و دانستم ضرورت ساخت چنین مفهومی را محققان دیگر دریافته‌اند و آن را به‌کار برده و ح ...

👆🔹بر حسب چنین نگاهی، گمان من این است که کتاب ردّ پای خدا، اثری جامعه‌خدا‌شناختی است و بحث صرفاً در ح

بر حسب چنین نگاهی، گمان من این است که کتاب رد پای خدا، اثری جامعه‌خدا‌شناختی است و بحث صرفا در حد معرفی یک مفهوم و اصطلاح نظری متوقف نشده است. اکنون با نگاه به آثار پیشین‌ام می‌توانم بگویم که کتاب خدا و خیابان: نسبت امر متعال و نظم‌ اجتماعی-سیاسی (محدثی، ۱۳۹۷)، و به‌ویژه کتاب تخریب قلمرو دینی: آسیب‌شناسی امر به معروف و نهی از منکر در ایران معاصر (محدثی و انبارداران، در دست انتشار) نیز آثاری با مایه‌ها و با رو‌یکرد جامعه‌خدا‌شناختی‌اند.. (بخشی از مقدمه‌ی کتاب منتشر نشده‌ی «رد پای خدا»). ۲۷ اردی‌بهشت ۱۳۹۸. ‌خداشناسی. ...

️کارگردانان ناآشنا، تصویری کلیشه‌ای از روحانیت ارائه می‌دهند/ ادله لزوم احترام پیامبر، در مورد روحانیون هم صادق است!

گفتگوی شبکه اجتهاد با حجت‌الاسلام‌ صادق لیراوی، مدیر دفتر پژوهش‌های بنیادی اداره کل پژوهش‌های اسلامی صداوسیما:. برنامه‌سازان، تهیه‌کنندگان و کارگردانان با زندگی روحانیت آشنا نیستند و یا مشاوره‌ای با افراد روحانی ندارند. لذا وقتی یک مشاور روحانی خبره داشته باشند و سبک و سیره زندگی روحانی را به آن‌ها معرفی کنند، در آن صورت هم شخصیت روحانی حفظ می‌شود و هم برای مردان جذابیت خواهد داشت …کسی که می‌خواهد نقش روحانی را بازی کند، باید کسی باشد که ذهنیت نامناسبی در افکار مردم نداشته باشد و آن نقشی که می‌خواهد اجرا کند و آن حرکات و سکناتش باید در شأن روحانی باشد، درعین‌حال جذابیت‌هایی نیز برای مردم داشته باشد …ادامه گفتگو. ...

️ کوتاه در رابطه با شهر دیربورن. (قسمت۲از۲)

دانلود و مشاهده در تلگرام

چه عاملی باعث میشود یک آمریکایی خود را آمریکایی‌تر از یک آمریکایی مسلمان بداند؟!. برخی از آمریکایی‌ها در قالب ارتش مردمی، اقدام به یادگیری کار با سلاح گرم کرده تا در صورت حمله مسلمانان، از دفاع کنند!. ترجمه و تدوین: «انجمن ترنم صلح». منبع: انجمن ترنم صلح. …. ...

️ کوتاه در رابطه با مسلمانان شهر دیربورن.. میشیگان (قسمت۱از۲)

دانلود و مشاهده در تلگرام

یک سوم شهر را عراق، سوریه، لبنان و تشکیل میدهد که اکثرشان برای کار به این شهر کرده‌اند. سعی دارد در این مستند کوتاه دیدگاه مسلمانان نسبت به خود بعنوان یک و دیدگاه دیگر آمریکایی‌ها را نسبت به مسلمانان نمایش دهد … ترجمه و تدوین: «انجمن ترنم صلح» … …. ...

دینداری و روزمرگی در جامعه ایران. مسعود زالی زاده.. «بخش دوم»

اما تمایز بین امر قدسی و غیر قدسی چه کارکردها و پیامدهایی دارد؟ چه تاثیری بر دینداری افراد و تجربه‌های معنوی آن‌ها می‌گذارد؟ این تمایز تجربه دینی را برای برای دیندارن همواره خاص و ویژه نگه می‌دارد، چرا که قرار گرفتن در موقعیت‌های روزمره-و به تبع آن حالت کسالت و تکراری بودن زندگی- در فرد نوعی احساس نیاز برای رفتن به سمت تجربه‌های دینی برای رهایی از وضعیت کنونی خود به وجود می‌آورد. بر همین اساس دین زمانی دامن فرد را گرفته و در او اثر می‌گذارد که فرد در لحظه‌ها و موقعیت هایی، زندگی معمولی و عادی خود را دنبال کند. ولی اگر در یک جامعه تمام فضای جامعه را مناسک و اعمال دینی در برگیرد و سیاستگذاری به نحوی باشد که زندگی اجتماعی مملو از زمان و مکان قدسی گردد، قاعدتا تجربه‌های دینی منجر به تغییرات محسوسی در حالت روحی، روانی و اخلاقی افراد نخواهد شد.. در ارتباط با جامعه ایران به نظر می‌رسد که با تکثیر امر قدسی و حضور همه جایی آن، تفکیک امر قدسی از غیر قدسی تا حدود زیادی کمرنگ شده است. در ایران بخش قابل توجهی از برنامه‌های تلویزیونی به مسائل دینی اختصاص داده می‌شود، مناسک دینی به شدت گسترش یافته و ...

دینداری و روزمرگی در جامعه ایران. مسعود زالی زاده.. «بخش اول»

نگاهی به متون و آموزه‌های ادیان نشان می‌دهد که آن‌ها درک و تلقی کاملا خاصی از جهان و انسان ارائه داده‌اند. درکی که برای هر فرد معتقد به دین، زندگی و جهان متفاوتی رقم می‌زند. چنین نکته‌ای را می‌توان در تعاریف ارائه شده از دین، به خوبی مشاهده نمود. تیلیش دین را حالتی از دچار بودن به یک علقه نهایی می‌داند. علقه‌ای بنیادین که تمام علقه‌های دیگر را متاثر می‌سازد و حاوی پاسخ به پرسش معنای زندگی است. شلایر ماخر از احساس وابستگی مطلق سخن می‌گوید و از نظر پیتر برگر دین مامنی است در برابر جهان بی معنا که انسان را از کابوس بی نظمی رها می‌کند و از این طریق او را با واقعیت قدرتمندی به جز خودش مرتبط می‌سازد …براساس این تعاریف دین به پرسش‌های اساسی انسان پاسخ می‌دهد، جهان را معنادار جلوه می‌دهد، به اخلاقی زیستن کمک می‌کند و سایر کارکردهای دیگری که همه آن‌ها نشان‌گر تاثیرات غیر قابل انکار دین بر دیندارن است. در حقیقت فردی که دارای تجربه دینی است و خود را مرتبط با عالم ماورا می‌داند، به دلیل احساس معنا در زندگی کمتر دچار ملالت و رخوت شده و زندگی را با شور و شعف تجربه می‌کند.. اما واقعیت زندگی به گونه‌ا ...

ادب در فرهنگ اسلامی. دین ادب آموز، دینداران ادب گریز.. جلسه ششم:

adab dar farhange islami 6 (M.SoroushMahallati)

دانلود و مشاهده در تلگرام

ادب‌ در برابر کافران و مشرکان. محمدسروش محلاتی. ️سایر جلسات را در کانال محمدسروش محلاتی دنبال کنید.

️ضیافت رمضان در بهبهان با بحث جدید انواع کنش‌های دینی از ۲۸ تا ۳۰ اردی‌بهشت.. منبع: زیر سقف آسمان

هنجاری شدن قرآن.. محمدرضا پویافر

ماه رمضان که میشود بسیاری از ادارات سوژه جدیدی برای ارزیابی کارکنان پیدا میکنند. این ارزیابی در جهت ارزیابی عقیدتی و اخلاقی پرسنل و برای تضمین کارآمدی و حس رفتار آنان در محیط کار است. این که بجا آوردن و حضور در آیین‌های جمعی -یا جمعی شده- دینی چه ارتباط مستقیمی با تضمین کارآمدی و حسن رفتار دارد، سوالی است که البته همچنان بی جواب مانده است.. برگزاری مراسم جمع خوانی قرآن و فراهم کردن زمینه برای حضور اختیاری مایل به اجباری کارکنان در آن، در بسیاری از ادارات و سازمانها با کارکردی چندگانه در دستور کار قرار میگیرد.. نخست اینکه آن سازمان و اداره به خوبی می‌تواند نشان دهد که دغدغه دین را دارد.. کارکرد دوم هم این است که کارکنان می‌توانند با استفاده از حضور در چنین آیینی نشان دهند که تا چه حد به امور دینی اهتمام دارند. آنها حتی اگر روزه نگیرند، می‌توانند با حضور در چنین مراسمی نشان دهند که مهمانان خوبی برای سفره ضیافت الهی هستند …علاوه براین، برگزاری مراسم باشکوه و منظم در چنین مواردی نشان دهنده مدیران سازمان در پرداختن به آیین‌های دینی است که میتواند در مشروعیت بخشی و استمرار دوره مدیریت آن مدی ...