مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشت‌های تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal


۴

این توضیحات مشخص می‌کند که نظریه انتصاب فقهی، به مانند هر نظریه حاکمیتی دیگری، بنیادهای روایی و اعتبار خویش را، نه در قانون اساسی، بلکه در سرچشمه‌هایی دیگر جستجو می‌کند و به همین دلیل، برای اثبات نظریه انتصاب نمی‌توان به قانون اساسی استناد کرد. اینکه چرا طرفداران نظریه انتصاب، اصرار دارند تا اعتبار نظریه فقهی نصب را به قانون اساسی و اصل ۵۷ آن نسبت دهند، را می‌بایست در تناقضی دیگر جستجو کرد …۵. واقعیت این است که طرفداران نظریه نصب، نمی‌توانند در نهادی حضور داشته باشند که بر آمده از متنی (قانون اساسی) است که به تصویب عموم انسان‌ها رسیده است. این طرفداران همچنین نمی‌توانند وظیفه حراست از قانون مرجعی (قانون اساسی) را بر عهده بگیرند که بر مبنای نظری‌شان، اعتبار اصالی ندارد. پذیرش عضویت در نهادی مانند شورای نگهبان قانون اساسی از یکسو، و اعتقاد به نظریه فقهی نصب از سوی دیگر، به‌واقع معنایی جز تعلق خاطر به دو مبنای نظری حق حاکمیت ندارد، دو مبنایی که در کنار هم قرار گرفتن‌شان به معنای هم‌نشینی اضداد است. این همان نکته‌ای که در ابتدای یادداشت در باب تضاد موجود در دیدگاه بسیاری از طرفداران نظریه ...
  • گزارش تخلف

نظریه نصب در ولایت فقیه و قانون اساسی. امیرحسین علینقی..۱

در مطالعات فقهی، نظریه‌های مربوط به ولایت فقیه را به «نظریه انتخاب» و «نظریه انتصاب» تقسیم می‌کنند. در برخی منابع، به اصل ۵۷ قانون اساسی، به عنوان مستند حقوقی مربوط به «اعتبار» نظریه نصب اشاره شده و طرفداران این رویکرد معتقدند که اصل ۵۷ بر اعتبار نظریه فقهی انتصاب، در حقوق اساسی ایران، صحه گذاشته است. در این یاداشت به بنیان مبتنی بر تضاد این تصور پرداخته می‌شود. اصولا نظریه انتصاب، نظریه‌ای در طرح موضوع «حاکمیت» است و آن‌گونه که خواهد آمد، این «حاکمیت» و «صاحب حق حاکمیت» است که به «منابع حقوق» و از جمله «قانون اساسی» اعتبار می‌دهد و نه بالعکس …۲. از آنجا که قانون اساسی یک منبع حقوق اساسی است که مشخص می‌کند که در یک کشور چه کسانی صاحب حق و تکلیف‌اند، این پرسش طرح می‌شود که قانون اساسی اعتبار و روایی خود را از کدام سرچشمه اخذ می‌کند؟ دو پاسخ به این پرسش ارائه شده است …اول) ممکن است در بررسی منشا اعتبار و روایی قانون اساسی، به رفراندوم و همه‌پرسی استناد شود. در این‌حال، قانون اساسی اعتبار و روایی خود را از رای مردم اخذ می‌کند. این امر منوط به وجود این مفروض است که پیشاپیش مردم از این حق ب ...
  • گزارش تخلف

فردگرایی دینی به این معنا نحوه‌ای گزینش‌گری در دین است

فرد مجموعه‌ای از آموزه‌ها و کنش‌های دینی را، که با آن‌ها احساس پیوستگی می‌کند، برمی‌گزیند و از ترکیب آن‌ها گونه‌ی دین‌داری برای خود می‌سازد. تأکید بر سرشت گزینشی داشتن فردگرایی دینی به این معنا نیست که صورت‌های راست‌کیشانه و سنتی و نهادینه‌ی دین سرشت گزینش‌گرانه ندارد. هر نوع دین‌داری، چه سنتی و چه غیر آن، نحوه‌ای گزینش‌گری است. دین‌داری فقاهتی عبارت است از برجسته‌کردن جنبه‌ی شعائری و جوارحی دین و در حاشیه قرار دادن و یا دست‌کم در درجه‌ی اول اهمیت قرار ندادن جنبه‌های دیگر زیست دینی. به همین منوال، دین‌داری صوفیانه و باطنی عبارت است از برجسته‌کردن جنبه‌های درونی و باطنی و ذوقی و کشفی دین و در حاشیه قرار دادن و یا دست‌کم در درجه‌ی اول اهمیت قرار ندادن جنبه‌های دیگر زیست دینی. بر همین اساس قیاس کنید دیگر صورت‌های زیست دینی را. بر این اساس، دین‌داری علی الاصول ملازم با گزینش‌گری در دین و برجسته‌ کردن جنبه یا جنبه‌هایی از دین و تبعی و ثانوی دین جنبه‌های دیگر دین است. اما آن‌چه پدیده‌ی فردگرایی دینی را از دین‌داری نهادینه و سنتی متمایز می‌کند این است که فردگرایی دینی چندان دغدغه‌ی توجیه گزین ...
  • گزارش تخلف

️درباره‌ی فردگرایی دینی. یاسر میردامادی..۲۴ شهریور ۱۳۸۹

اخیرا یکی از اساتید باسابقه‌ی حقوق و جامعه‌شناسی در ایران به شهر بیگ‌بن آمده بود و اتفاق دیداری دست داد. یکی از موضوعاتی که این استاد روی آن کار می‌کند، سنجش دین‌داری جوانان است. او و چند تن از همکارانش طرح پیمایشی چندساله‌ای را روی گروهی از جوانان سه شهر تهران، قم و قزوین اجرا کرده‌اند که نتایج آن، ‌چنان‌که روایت می‌کرد، جالب نظر بود. نکته‌ی جالب اول در این طرح پیمایشی، آمار پایین جوانانی است که به طور کامل با همه‌ی انواع دین‌داری وداع کرده‌اند. اما از این کمتر آمار کسانی است که علاوه بر وداع با همه‌ی انواع دین‌داری، به گونه‌ای دین‌ستیزی گرایش پیدا کرده‌اند. گروه اخیر گرچه در سالیان اخیر رشد داشته‌اند، اما هم‌چنان در اقلیت به سر می‌برند. نکته‌ی جالب دیگر این‌که دین‌داری از نوع رساله‌ی عملیه‌ای و تابع‌ مراجع تقلید نیز به نحو معناداری کاهش داشته است. این استاد می‌گفت که بسیاری از افراد این تحقیق گرچه کم و بیش خود را دینی می‌دانسته‌اند اما در پاسخ به این سوال که از چه کسی تقلید می‌کنید، می‌گفته‌اند از کسی تقلید نمی‌کنند و حتی آن‌ها که گفته‌اند تقلید می‌کنند به ندرت در میان‌شان کسی پیدا م ...
  • گزارش تخلف

️رسالت حوزه و نیازهای انسان معاصر.. استاد میرباقری:

️رسالت حوزه و نیازهای انسان معاصر.. استاد میرباقری:
باید توجه داشت که عمده مسائل کلی فقهی برای عموم مردم روشن است و می‌توانند از دفتر مرجع خود بپرسند. هم ما نباید در فقه منحصر شود. الآن ۳۰ هزار فرستنده و رسانه علیه ماست …امروزه در فقه جای بحث و بررسی و کار تحقیقی بسیاری هست. تشکیلات حوزوی باید قوی شود …ادامه مطلب. ...
  • گزارش تخلف

علی (ع) و نقد حاکمیت

علی (ع) و نقد حاکمیت
‍ ️حجت السلام محمد تقی فاضل میبدی …یکی از مباحثی که در ادبیات حضرت امیر (ع) و در نهج‌البلاغه بارها مورد تاکید و تصریح قرار گرفته، بحث احیای حقوق مردم است. حضرت در عصر خود این مباحث را تحت عنوان، بحث والی و رعیت مطرح کرده و بر اعمال و احقاق آن اصرار و استمرار داشته‌اند.. بر اساس این آموزه‌ها، یکی از حقوقی که مردم موظف به دنبال کردن و مطالبه آن هستند، بحث انتقاد نسبت به مسئولان و حاکمان است. حضرت علی (ع) خطر را در این می‌بینند که حاکمی به انحراف از منافع مردم و حق دچار شده و مردم در مقابل آن به سکوت بنشینند.. در وصیت‌نامه‌ای که حضرت پیش از شهادت خود نیز به رشته تحریر درآورده‌اند، بر اصل امر به معروف و نهی از منکر در قبال حاکمان اشاره شده و تاکید ایشان بر این است که اگر امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردید، بدان جامعه بر شما مسلط می‌شوند.. امیرالمومنین (ع) برای اینکه بر اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در برابر حاکمان تاکید داشته و قدرت را همواره تحت نقد و انتقاد مردم معرفی کند، خود را مستمرا در معرض نقد امت خود قرار داده و بر این مهم نیز بارها تاکید کرده‌اند. علی (ع)، خطاب به مردم زما ...
  • گزارش تخلف

عقلانیت و معنویت

عقلانیت و معنویت
‍ ️ رضا بابایی …پروژۀ موسوم به «عقلانیت و معنویت» در میان روشنفکران معنویت‌گرا، دو هدف را دنبال می‌کند: یک. آشتی دادن میان عقل‌گرایی و معنویت‌خواهی؛ دو آسیب‌زدایی یا خرافه‌پیرایی از حوزۀ معنویت.. به گمان من، عقلانیت کمکی شایان به نفس معنویت نمی‌کند؛ چنان‌که کوشش‌های کسانی مانند فارابی و ابن رشد در جمع میان عقل و نقل، در عمل نتیجه‌ای نداشت. حتی می‌توان گفت آوردن دغدغه‌های عقلانی در حوزۀ معنویت، نتیجۀ عکس می‌دهد. آنچه از دست عقلانیت برمی‌آید، همان هدف دوم است؛ یعنی پیراستن معنویت از پیرایه‌های نامعقول.. پروژۀ «عقلانیت و معنویت» از دشوارترین معادلات نظری است که شاید بشر هیچ‌گاه به حل آن موفق نشود؛ مانند ماجرای جبر و اختیار که «در میان جبری و اهل قدر/ همچنان بحث است تا حشر ای پدر.» اما ناگشودگی این معادله، زیانی هم برای معنویت‌خواهان حقیقی ندارد؛ زیرا آنان می‌توانند با تقسیم ساحات درونی خویش، به هر دو مقصود برسند. به عبارت دیگر، «عقلانیت و معنویت» جز از راه تجزیۀ درونی انسان‌ معنوی، امکان ندارد؛ چون ممکن نیست چیزی که برای شما معقول و مفهوم و راززدایی شده است، اثر معنوی هم داشته باشد؛ مگر د ...
  • گزارش تخلف

️گذری بر انسان شناسی دینی و قدر و تقدیر.. …️۵ خرداد ۱۳۹۸. شب قدر

قرآن هر کسی نوع خوانشی است که از خود و جهان پیرامون خود دارد، همان خوانش ما است که تبدیل به هویت فرجامین خود ما می‌شود، خوانشی که در قلمرو بلهوسی‌های زود گذر و امیدهای واهی باشد آن می‌شود که بسیاری از ما شده‌ایم و جز شومی و نابسامانی برایمان ندارد، اما خوانشی که از خرد خدادادی و دانایی بهره گیرد و صداقت و ایمان را پاس بدارد، تقدیری استوار و امیدی روشن برای سامان خود و جامعه‌ی بشری رقم می‌زند. مطالب مرتبط با این سخنرانی: قرآن نمونه‌ای برای چگونه خواندن. منبع: سخنرانی‌ها. ...
  • گزارش تخلف

️تعریضی بر" «نقد» «یکی از مخاطبین دین و جامعه به یادداشت» نسبت امام علی (ع) و لابی سرمایه‌داری فریسی شیعی"

نقد اولیه:. نظام اسلامی نبود معلوم نبود چه برسر اسلام می‌آمد شیعه جای خوددارد حتی برسرجهان سنی مذهب …سوال:۱۴قرن نظام اسلامی شیعه‌ی مطلوب (داشتن فقط بودجه‌ی اوقاف؛ دراختیارداشتن ۲ساعت برنامه‌های صداوسیما و …) نبودچه برجهان اسلام امد؟. ایاهدف دین؛ رسیدن انسانهابه کمال انسانی وسعادتمندشدن تک تک انسانهااست؛ یاتشکیل حکومت اسلامی؟. اگرتشکیل حکومت اسلامی باشدکه بنی امیه وبنی عباس وخلفای عثمانی وپادشاهان صفوی که حکومت اسلامی تشکیل دادند؟ …. هفتم. کارکرد تبلیغ تشیع را ضعیف می‌دانم ومعتقدم دولتهای جمهوری اسلامی در تبلیغ شیعه بسیارکوتاهی کرده‌اند. سوال: دولت وحاکمیتی که تمام توان وهم وغمش وبودجه هایش؛ مستقیم وغیرمستقیم؛ درداخل وخارج؛ درتمام این ۴۰سال؛ صرف شیعه گستری شده امکان داردبگویید؛ دیگرچه کاری مانده است که نکرده باشد؟ … … و اگر در بیرون از کشور تلاشی برای تبلیغ ویا حمایت جریان مقاومت است در مسیردرستی برای مقابله با جریان صهیونیسم که امت اسلامی را لگدمال شهوترانی خود نموده قرار دارد. ...
  • گزارش تخلف

سخنان تند «رحیم پورازغدی» درباره جایگاه روحانیت!.. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته:

آخوند حکومتی، آخوندی است که بر سر بیت‌المال نشسته است و این خلاف قطعی شریعت است. آخوندی که بر سر سفره‌ی بیت المال است، «اکال السحت» است. صنفی به نام روحانی نداریم، میزان علم است. شهید مطهری گفت من از قم فرار کردم. وی گفت روحانیت شیعه، کشیش نیست. منبع: شیعه آنلاین. ...
  • گزارش تخلف

۴- در مورد علم خداوند نیز متاسفانه باز هم بی دقتی صورت گرفته است

در این باره بحث‌ها شده و پاسخ‌ها داده شده است. متاسفانه مشخص است که نویسنده مطلب هیچ اطلاعی از آن مباحث ندارد. ساده‌ترین پاسخ آن است که خداوند به انتخاب انسان‌ها علم دارد و می‌داند که فلان انسان بر اساس اختیار و علم و معرفت خود، در صد سال آینده چنین عملی را انجام خواهد داد. بنابراین توسعه علم خدا، هیچ تنافی با اختیار ندارد. درست شبیه به این که پدر بر اثر شناخت بالایی که از فرزند خود دارد می‌داند که اگر فرزندش در آینده دوچرخه داشته باشد خوشحال می‌شود در حالیکه هنوز برای او دوچرخه نخریده است و اتفاقا وقتی برای بچه‌اش دوچرخه می‌خرد، بچه با اختیار خود خوشحال می‌شود..۵- آخرین توصیه آنکه قبل از بیان ادعاهای ناقص علیه دین و قرآن، ابتدا مطالعات خود را اندکی گسترش دهید، شاید پاسخ خیلی از پرسش‌های خود را بیابید.. ️ارتباط با نگارنده: ...
  • گزارش تخلف

نقدی بر یادداشت؛. «آیا در اسلام، اجباری در دین نیست؟».. ح

م.۱. اگر به تاریخ برده داری و تفسیر المیزان مراجعه کنید، متوجه خواهید شد که اتفاقا اسلام برده داری را به دلیل شیوع آن، کم کم از دایره ظلم و اجحاف بیرون آورد و رفتار با بردگان را اخلاقی کرد و سپس به دنبال آن در صدد نابودی آن برآمد چراکه از نظر اسلام همه انسان‌ها برابرند مگر به درجه تقوی و هیچ کسی زیر دست کسی نیست. موارد حقوقی دیگر هم بارها از نظر انسانی و اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است و اثبات شده است که زن هیچ تفاوت جایگاهی در اسلام با مرد ندارد و به اندازه کافی از او حمایت مالی و انسانی شده است. در اسلام حتا کار کردن زن در خانه واجب نیست و او می‌تواند در برابر کارش، پول طلب کند، مهریه بگیرد و بر شوهر واجب است تمام احتیاجات در شأن او را فراهم آورد. کم بودن دیه و ارث نیز حکمت هایی دارد که در جای خود گفته شده است..۲. اختیار در حوزه اعمال آدمی است نه امور تکوینی. شما اگر داخل آتش شوید خواهید سوخت. نمی‌توانید بگویید چرا سوختم؟ چون خاصیت آتش سوزاندن است. ...
  • گزارش تخلف

نقد یکی از مخاطبین دین و جامعه به یادداشت «نسبت امام علی (ع) و لابی سرمایه‌داری فریسی شیعی»

بانام منتظر بلوچی درج کردید. می خواهم نکاتی را دراین خصوص مطرح کنم. اول. می‌خواهم مذهب مدیرکانال و آقای بلوچی رو بدانم ممنون می‌شوم. دوم. من هم مانند همه منتقدان منتقد وضع موجودهستم. سوم. معتقدم فساد و قدرت وتزویر همیشه بوده و اکنون نیز همین وضعیت وجود دارد. چهارم. ...
  • گزارش تخلف

️سخن‌رانی دکتر حسن محدثی به‌ مناسبت ماه رمضان ٩٨ - یک‌شنبه ٢٩ اردی‌بهشت - به دعوت شورای فرهنگی هدایت - مسجد حضرت علی (قوامی) بهبها

جلسه‌ی دوم- انواع دین‌داری …️تاریخ انتشار: ۵ خرداد ۱۳۹۸. منبع: زیر سقف آسمان.
  • گزارش تخلف

نسبت امام علی (ع) و لابی سرمایه‌داری فریسی شیعی

منتظر بلوچی، دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان.۱. بر کسی پوشیده نیست که در سالهای اخیر فسادهای اقتصادی بسیار گسترده‌ای در میان دولتمردان نظام اسلامی و آقازاده‌های آنها بوقوع پیوست و در حال وقوع است. این فسادهای اقتصادی آنچنان آشکار است که دولتمردان در رسانه‌های رسمی صراحتا همدیگر را متهم میکنند درحالیکه اطمینان دارند در جایگاه امنی قرار دارند و در بدترین حالت در پستهای مدیریتی وزرات و وکالت جابجا میشوند. این وضعیت برای افراد عامی وفادار به نظام بسیار بغرنج، گیج کننده و غیر قابل هضم است..۲. بخشی از این رانتهای اقتصادی غض‌نظر شده، موقعی فهمیده میشوند که دیده میشود این افراد نو رسیده به بهانه توسعه فرهنگ شیعی ریخت و پاش دارند و پولهای کلانی صرف افزایش فرهنگ اطعام و روضه‌خوانی و مجالس مداحی و هیئتها و مولودی و چراغانی و امامزاده‌ها میکنند که البته مقداری بس ناچیز در حد یک خوراک نذری نصیب مردم عوام می‌گردد و البته بیشتر خرج جهت‌دهی فکری آنها میشود. بخشی دیگر نیز در ایجاد فرهنگ جدید شیعی برون‌مرزی صرف میشود مانند ایجاد و راه‌اندازی مناسک عظیم اربعین حسینی و خرج عتبات و تبلیغ مذهب شیعه در کش ...
  • گزارش تخلف

انتقاد از اتهام زنی به علماء و بزرگان حوزه.. آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی:

انتقاد از اتهام زنی به علماء و بزرگان حوزه.. آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی:
چرا در حوزه عده‌ای هرچند یک نفر در فضای مجازی به راحتی بزرگان حوزه و علماء و اساتید حوزه را آماج تهمت‌های سیاسی و غیر سیاسی قرار می‌‌دهند؟ آیا این اخلاقی است که ائمه به ما یاد داده‌اند؟. مردم وقتی ببینند در حوزه هرچند یک طلبه در فضای مجازی هرچه می‌‌خواهد مطرح می‌‌کند، این حوزه را الگوی اخلاقی خود قرار نمی‌دهند و حرف من و شما را نمی‌پذیرند …حتی از یک طلبه یک کار خلاف قابل پذیرش نیست؛ هرچند یک طلبه مساوی با کل اسلام نیست و مردم هم این را می‌‌دانند ولی باید دانست که طبق حرفی که در میان مردم معمول است که «اذا فسد العالم فسد العالم» …هرچند غالب و اکثریت حوزه ما مراجع و رهبر معظم انقلاب هستند و مردم آن‌ها را الگوی خود می‌دانند ولی وقتی مردم می‌‌بینند یک عده‌ای از طلاب به جای این که ایجاد الفت در جامعه بشری بکنند به دنبال ایجاد اختلاف درخود حوزه هستند و مدت‌ها به دنبال این کارها باشند از حوزه سرخورده می‌‌شوند و دیگر از حوزه اخلاق نمی‌پذیرند …منبع: شبکه اجتهاد. ...
  • گزارش تخلف

️ویژگی‌های شورای نگهبان تراز فقه حکومتی.. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضا زیبایی نژاد:

️ویژگی‌های شورای نگهبان تراز فقه حکومتی.. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضا زیبایی نژاد:
در حال حاضر در بررسی قوانین مثلا می‌گوید مخالفت با شرع احراز نشد و بر همین اساس آن قانون، اسلامی تلقی می‌شود؛ اما شورای نگهبان از نگاه فقه حکومتی نه تنها باید عدم مخالفت قوانین با شرع را احراز کند بلکه باید موافقت آن‌ها را با مصلحت تقنینی نیز احراز کند …اگر ما بپذیریم که فقه حکومتی یک رویکرد جدیدی است و در آن مصلحت باید احراز شود آنگاه به این نتیجه می‌رسیم که عملکرد فعلی شورای نگهبان تنها بر اساس فقه رساله‌ای سازگار است …در موضع تقنین وقتی که مجلس قانونی را تصویب می‌کند و سپس به شورای نگهبان می‌رود، این نهاد باید بررسی کند که اولا بر اساس فقه سنتی خلاف شرع است یا خیر و ثانیا اینکه با رویکردهای دینی سازگار است یا خیر …ما شورای نگهبانی می‌خواهیم که اعضای آن مجتهد حوزه فقه، اعتقادات، اخلاقیات و رفتار باشند و در کنارشان کارشناسان حوزه‌های مختلف باشند زیرا به کارشناسی مجلس نمی‌توان اعتماد کرد چراکه اساسا مجلس نهاد کارشناسی نیست هرچند که چند نفری در آنجا کارشناس باشند … ...
  • گزارش تخلف

چاره‌ای جز تخصصی شدن فقه نداریم.. تخصصی شدن فقه می‌تواند فقه را متحول کند

چاره‌ای جز تخصصی شدن فقه نداریم.. تخصصی شدن فقه می‌تواند فقه را متحول کند
چون واقع‌بینی، واقع‌گرایی و رسیدن به نتایج عملی از پیامدهای آن است …دنیای امروز می‌طلبد افرادی در زمینه‌هایی متخصص و ممحض شوند تا بتوانند به مسائل آن پاسخ فقهی مناسبی بدهند. برای نمونه فضای مجازی، رسانه، مسائل اجتماعی، فرهنگ، ارتباطات، پزشکی و… مسائل فقهی خاص خود را دارند …فردی که می‌خواهد درباره مسائل جدید اظهار نظر کند، باید آن‌ها را واقعا بفهمد. ذهنیت‌های این حوزه را به دست آورده و با این ذهنیت‌ها آشنا باشد. مسائل این حوزه را خوب بشناسد، چون با نگاه سطحی نمی‌تواند پاسخ‌های مناسب فقهی بدهد …حوزه‌های علمیه به ناچار باید به سمت تخصصی شدن فقه حرکت کنند، چون دنیای جدید دنیای تخصصی شدن است. علوم دیگر نیز در حال تخصصی شدن هستند، فقه که به مراتب از این علوم گسترده‌تر است. مسلما تخصصی شدن یک امر اجتناب ناپذیر است. ولی برای تخصصی شدن باید اجتهاد عمومی در فقه صورت گیرد …منبع: شبکه اجتهاد. ...
  • گزارش تخلف