یک لیوان چای داغ، نوشته‌های حامد قدوسی hamed_ghoddusi

یک لیوان چای داغ، نوشته‌های حامد قدوسی hamed_ghoddusi

در دانش‌گاه استیونس نیوجرسی اقتصاد درس می‌دهم. حوزه تخصصم اقتصاد خرد کاربردی، اقتصاد انرژی و منابع طبیعی، مدیریت ریسک و کنترل بهینه تصادفی است. به علوم انسانی هم علاقه‌مندم. مسایل توسعه و سیاست‌گذاری ایران را دنبال می‌کنم و گاهی چیزهایی می‌نویسم.

قیمت گاز در اقتصاد ایران، بخش اول

به خاطر فقدان بازارهای رقابتی برای قیمت‌گذاری تعادلی گاز، ارزش گاز یکی از مهم‌ترین متغیرهای مبهم و گم‌شده در اقتصاد ایران است. همین ابهام باعث می‌شود که: ۱) ارزش بهره مالکانه سالیانه گاز طبیعی - که به کل ملت تعلق دارد - شفاف و دقیق نشود. ۲) قیمت خوراک عرضه شده به واحدهای پتروشیمی به صورت دستوری و اداری باشد و گاه تبدیل به منشاء رانت شود. ۳) ارزش گاز مصرفی در واحدهای نیروگاهی روشن نباشد و حتی صفر فرض شود. ۴) انگیزه بهینه‌سازی برای کاهش تلفات مصرف در حوزه گرمایش خانگی و اداری شفاف و قوی نباشد.. در مطالب متعدد قبلی گفتیم که به خاطر فقدان بازار جهانی برای گاز، قیمت‌های این محصول به صورت محلی تعیین می‌شود. در نتیجه مثلا گاه قیمت گاز در ژاپن به پنج برابر قیمت آن در آمریکا می‌رسد! و چون به خاطر محدودیت ترمینال‌های مایع‌سازی، امکان حمل و نقل آسان و پرمقیاس گاز وجود ندارد (بر خلاف مثلا غلات یا نفت خام یا فلزات)، این اختلاف قیمت از طریق مکانیسم آربیتراژ از بین نمی‌رود و بر جا می‌ماند.. خب وقتی محصولی بازار فعال ندارد، قراردادهای فروش آن چه طور قیمت‌گذاری می‌شود؟ ...

رابطه بهای تمام‌شده برق و دست‌مزدها

نه فقط در مورد مطلب قیمت برق، بل‌که در موارد زیاد دیگری دیده‌ام که این سوال مطرح می‌شود که «وقتی دست‌مزدها و هزینه‌ها در ایران ریالی است، چه طور بهای تمام شده واقعی برق در ایران نزدیک به اروپا و آمریکا است؟ یا چه طور دست‌مزدها به ریال است ولی شما هزینه این محصولات را به دلار تخمین می‌زنید؟». سوال جدی و مهمی است و افراد حق دارند چنین تشکیکی داشته باشند. کلیت موضوع را مرور می‌کنیم.. به طور خلاصه، این خطا یا سوال ذهنی احتمالا از این‌جا ناشی می‌شود که افراد گاهی سهم عوامل محلی (مثل دست‌مزد و اجاره زمین) را در بهای تمام شده محصولات/خدمات خیلی زیادتر از سهم واقعی آن فرض می‌کنند. در عمل محصولات/خدمات مختلف از چند جزء اصلی هزینه تشکیل می‌شوند: ۱) هزینه معادل‌سازی شده سرمایه و قطعات یدکی و تعمیر و نگهداری ۲) ماده اولیه (خوراک) ۳) دست‌مزد نیروی کار ۴) هزینه زمین و اجاره و یوتیلیتی‌های محلی ۵) مالیات و عوارض و ۶) سایر موارد خاص هر محصول …از بین این شش جزء، دو مورد اول یعنی هزینه‌های سرمایه ‌ای و خوراک تا حد خوبی «بازار جهانی» دارد. یعنی با اندکی تفاوت، تولیدکنندگان مستقر در کشورهای مختلف باید کما ...

قیمت تمام‌شده و یارانه برق.. اخیرا جداولی برای تخمین یارانه پنهان برق و گاز منتشر شده است

خب بر خلاف نفت و بنزین که قیمت جهانی روشنی دارد، قیمت برق و گاز نرخ جهانی ندارد (چون بازار متصل و یک‌پارچه ندارند) و در نتیجه باید تخمین محلی داشت. ما در این جا یک تخمین «سرانگشتی» از هزینه تمام شده برق در ایران می‌دهیم که شهروندان - و حتی شاید برخی سیاست‌گذاران - تخمین به‌تری از ابعاد موضوع پیدا کنند …۱) برای شروع قیمت گاز را حدود ۱۰ سنت برای هر مترمکعب فرض می‌کنیم که فرض بدی نیست و با قیمت‌های کشورهای مشابه (به لحاظ منابع تولید) هم هم‌خوانی دارد …۲) هر مترمکعب گاز حدود ۱۰ کیلووات ساعت ظرفیت گرمایی دارد …۳) ضریب تبدیل گاز به برق در نیروگاه‌‌های کشور حدود ۳۵ درصد است (این ضریب در نیروگاه‌های مدرن سیکل ترکیبی حدود ۶۰ درصد است). در نتیجه هر مترمکعب گاز حدود ۳٫۵ کیلوات ساعت برق تولید می‌کند. در نتیجه هزینه خوراک حدود ۳٫۵ سنت برای هر کیلووات ساعت برق خواهد بود …۴) تولید برق علاوه بر گاز، هزینه سرمایه‌ای و نگهداری هم دارد. در مورد گاز، سهم این هزینه‌ها تقریبا ۵۰-۵۰ است. در نتیجه ۳٫۵ سنت دیگر هم برای هزینه سرمایه‌ای و عملیاتی نیروگاه اضافه می‌کنیم و به عدد ۷ سنت قیمت تمام شده برق در مبداء می ...

✅ دومین سمینار مدیریتی-آموزشی بنیاد علمی‌آموزشی قلم‌چی در پاییز ۹۷.. 📅 یکشنبه - ۶ آبان

✅ دومین سمینار مدیریتی-آموزشی بنیاد علمی‌آموزشی قلم‌چی در پاییز ۹۷.. 📅 یکشنبه - ۶ آبان

🔸 شرکت برای عموم رایگان می‌باشد …⭕️ اطلاعات بیشتر با عضویت در کانال:. ✅

اقتصاد اقلیم: ویلیام نوردهاوس دقیقا چه می‌گوید؟

در یادداشت کوتاهی به مناسبت جایزه نوبل امسال گفتم که جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۸ یکی از قابل انتظارترین جایزه‌های اعطا شده بود. سال‌ها بود که نام ویلیام نوردهاوس و پل رومر در پیش‌بینی‌های این جایزه ذکر می‌شد و همه منتظر بودند که یکی از جایزه‌های اخیر به حوزه کار این دو - اقتصاد تغییرات اقلیمی و اقتصاد رشد - برسد. البته در حوزه اقلیم افراد دیگری مثل مارتین وایزمن (از هاروارد) و نیکولاس استرن (از مدرسه اقتصادی لندن) هم می‌توانستند جزو برندگان بالقوه حوزه اقتصاد محیط‌زیست و اقلیم باشند ولی به هر تقدیر این جایزه به نوردهاوس رسید. ما در این یادداشت کوتاه سعی می‌کنیم به زبانی غیرفنی، مشارکت علمی نوردهاوس را در حوزه اقتصاد اقلیم توصیف کنیم.. در مقدمه بگوییم که هر چند جایزه نوبل اقتصاد به دلیل فعالیت‌های نوردهاوس در حوزه اقتصاد محیط‌زیست و اقتصاد اقلیم به او تعلق گرفته است ولی سابقه فعالیت‌های علمی او فقط به این حوزه محدود نمی‌شود. کارهای نوردهاوس را شاید بتوان در سه گروه اصلی تقسیم کرد: او ابتدا به عنوان یک اقتصاددان حوزه کلان و مشخصا علاقه‌مند به مباحث رشد کار خودش را شروع می‌کند و از این جهت ...

عکس را دیروز گرفتم. شبیه‌‌ترین تجربه‌ای در ایران دارم، پیاده‌روی اواخر پاییز در مسیر شهرستانک است

عکس را دیروز گرفتم. شبیه‌‌ترین تجربه‌ای در ایران دارم، پیاده‌روی اواخر پاییز در مسیر شهرستانک است

یادگیری ماشینی در اقتصاد انرژی

با همکارانم - هرمان کریمر و نیما رفیع‌زاده - اولین مقاله مروری (Review Paper) نوشته شده در مورد «کاربردهای یادگیری ماشینی در اقتصاد انرژی» را تهیه کردیم.. ما در این مقاله نزدیک ۱۵۰ مقاله منتشر شده در ژورنال‌های مرتبط با اقتصاد انرژی، اقتصادسنجی، تحقیق در عملیات و فاینانس را که به موضوع اقتصاد انرژی مربوط بودند به صورت انتقادی مرور کردیم. با این که چندین مقاله مروری خوب روی کاربردهای یادگیری ماشینی در حوزه «مهندسی انرژی» - در مواردی مثل پیش‌بینی تابش خورشیدی، بهینه‌سازی تولید، بار شبکه و امثال آن - وجود دارد ولی تقریبا هیچ مقاله‌ای در مورد کاربردهای یادگیری ماشینی در حوزه اقتصاد و مالیه انرژی وجود ندارد و ما تصمیم گرفتیم قدم اول را در این زمینه برداریم … نتیجه مرور ما نشان می‌دهد که:.۱) از بین روش‌های مختلف یادگیری ماشینی، SVM و شبکه‌های عصبی خیلی محبوب هستند و بیش‌تر مقالات یکی از دو روش یا ترکیبی از آن‌ها با روش‌های سنتی را استفاده می‌کنند. ضمنا الگوریتم ژنتیک و PSO هم جزو روش‌های محبوب محاسبات نرم در این حوزه هستند …۲) درصد بزرگی از مقالات روی سه مساله پیش‌بینی تقاضای برق، قیمت نفت خ ...

مقایسه‌های نادرست در مصرف انرژی

در طی ۱۵ سال گذشته ده‌ها یادداشت و مقاله در حمایت از واقعی‌سازی قیمت انرژی نوشته‌ام. خلاصه استدلال هم این است که در مورد بنزین، سیستم یارانه فعلی «ناعادلانه» و «غیرپایدار» و «مشوق قاچاق» و در مورد گاز «مشوق ناکارایی در تبدل و مصرف» است. با این همه، موضع اصولی در مورد واقعی‌سازی قیمت حامل‌های سوخت نباید ما را به دام مقایسه‌ها و آمارهای نادرست و غیرمنصفانه بیندازد …یکی از این آمارهای گم‌راه‌کننده، مقایسه‌های مداومی است که بین سرانه بنزین مصرفی ایران و کشورهای دیگر - مثلا ترکیه یا چین - می‌شود. این مقایسه‌ها به دلایل متعددی بی‌معنی و غیرصادقه است. دلایل مقایسه‌ناپذیری مصرف سرانه بنزین بین کشورهای مختلف فراوان است و از باب مثال در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم …۱) در برخی کشورها (مثلا خیلی کشورهای اروپایی)، خودروهای سواری اساسا بنزین مصرف نمی‌کنند و دیزل‌سوز هستند. بنابراین تعجبی ندارد که مصرف سرانه بنزین‌شان پایین باشد. این خطا یک خطای کامل آشکار آماری است و با تجمیع همه سوخت‌های حمل و نقل (بنزین و دیزل و گاز) بین کشورهای مختلف قابل کم کردن است …۲) مصرف بنزین به شدت تابع شرایط فضایی ...

اقتصاد اقلیم: ویلیام نوردهاوس دقیقا چه می‌گوید؟

در یادداشت کوتاهی به مناسبت جایزه نوبل امسال گفتم که جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۸ یکی از قابل انتظارترین جایزه‌های اعطا شده بود. سال‌ها بود که نام ویلیام نوردهاوس و پل رومر در پیش‌بینی‌های این جایزه ذکر می‌شد و همه منتظر بودند که یکی از جایزه‌های اخیر به حوزه کار این دو - اقتصاد تغییرات اقلیمی و اقتصاد رشد - برسد. البته در حوزه اقلیم افراد دیگری مثل مارتین وایزمن (از هاروارد) و نیکولاس استرن (از مدرسه اقتصادی لندن) هم می‌توانستند جزو برندگان بالقوه حوزه اقتصاد محیط‌زیست و اقلیم باشند ولی به هر تقدیر این جایزه به نوردهاوس رسید. ما در این یادداشت کوتاه سعی می‌کنیم به زبانی غیرفنی، مشارکت علمی نوردهاوس را در حوزه اقتصاد اقلیم توصیف کنیم.. در مقدمه بگوییم که هر چند جایزه نوبل اقتصاد به دلیل فعالیت‌های نوردهاوس در حوزه اقتصاد محیط‌زیست و اقتصاد اقلیم به او تعلق گرفته است ولی سابقه فعالیت‌های علمی او فقط به این حوزه محدود نمی‌شود. کارهای نوردهاوس را شاید بتوان در سه گروه اصلی تقسیم کرد: او ابتدا به عنوان یک اقتصاددان حوزه کلان و مشخصا علاقه‌مند به مباحث رشد کار خودش را شروع می‌کند و از این جهت ...

توضیحی در مورد مطلب نرخ ارز ۱۸۵۰ تومانی

یکی از خوانندگان گرامی توضیح دادند که با این که نقد مطرح شده در مطلب قبلی (درست و منطقی است ولی «به جا» نیست چون خود نویسنده مطلب اصلی هم نهایتا منظورش همین بوده که بگوید که محاسبات مبتنی بر اختلاف نرخ تورم برای رسیدن به ارز تعادلی کفایت نمی‌کند چون به همان تناقض‌های شهودی که در مطلب ما گفته شد می‌رسیم. یعنی در واقع ادعا این است که دکتر عباس شاکری (با دکتر مجید شاکری کانال اقتصاد سیاسی اشتباه نشود) هم از ایده ارز ۱۸۵۰ دفاع نمی‌کرده است و فقط می‌خواسته از آن به عنوان آزمایش ذهنی استفاده کند تا محاسبه مبتنی بر تفاضل تورم‌ها را نقد کند. در گروه‌های دیگری هم دیدم که گفته شده فیلم سخن‌رانی ایشان تقطیع شده تا القاء شود که ایده اصلی دفاع از قیمت ۱۸۵۰ تومانی برای ارز (و نه نقد این رقم، همان کاری که ما کردیم) است. چون من فرصت و امکان دنبال کردن همه اخبار و ریز مباحث داخل را ندارم ممکن است که دچار خطاء در برداشت از نیت اصلی گویندگان بشوم و در نتیجه از دوستان عزیزی که چنین تذکراتی می‌دهند بسیار تشکر می‌کنم و همین جا روشن می‌کنم که مطلب قبلی باید ذیل این توضیح خوانده شود.. فقط چند توضیح برای کامل ...

سهم ایران از مصرف انرژی جهانی

دیدم یک نفر توییتی را بازنشر کرده که نویسنده آن توییت مدعی شده است «ایران یک درصد جمعیت جهان را دارد ولی هفت درصد انرژی جهان را مصرف می‌کند». این جور جملات از آن جنس گزاره‌های بسیار غلطی هستند که متاسفانه کشش و اقبال عمومی دارند و می‌توانند ناگهان تبدیل به یک باور جمعی شوند. جوری که یکی دو سال بعد ببینید همه در سخنان و نوشته‌های‌شان آن را به عنوان یک موضوع بدیهی و اثبات‌شده تکرار می‌کنند (مثل خیلی گزاره‌های غلط دیگر در موضوعاتی مثل فرار مغزها و الخ). در نتیجه باید در جا نقدشان کرد که عمومیت پیدا نکند.. هر کسی که اندکی با اندازه مقیاس اقتصاد ایران و صنعت انرژی دنیا آشنا باشد فورا با دیدن چنین عدد (هفت درصد مصرف انرژی جهان) شک و تردید پیدا می‌کند و سعی می‌کند نگاه دقیق‌تری به آمار و ارقام داشته باشد. ما چند تخمین سرانگشتی ارائه می‌کنیم..۱) ارزش اقتصادی انرژی مصرفی دنیا حدود ده هزار میلیارد دلار در سال است. هفت درصد این عدد می‌شود حدود هفتصد میلیارد دلار که از کل تولید ناخالص داخلی ایران (که حدود ۵۰۰ میلیارد دلار است) بزرگ‌تر است!! یعنی اگر ایران بخواهد هفت درصد انرژی جهان را مصرف کند بای ...

نوبل اقتصاد ۲۰۱۸

نوبل امسال یکی از «منتظره‌ترین» و قابل انتظارترین جایزه‌هایی بود که در سال‌های اخیر داده شده بود. سال‌ها بود که نام رومر و نوردهاوس در پیش‌بینی‌های جایزه نوبل تکرار می‌شد و همه منتظر بودند که یک روزی این جایزه به آن‌ها برسد.. چرا این دو نفر این جایزه را گرفتند؟ رومر به خاطر کارهای مشهورش در حوزه «رشد درون زا» و نوردهاوس به خاطر کار روی تعامل بین «رشد اقتصادی و مسایل محیط‌زیستی خصوصا تغییرات اقلیمی». رشد درون زا یعنی چه؟ یعنی به جای این که رشد بلندمدت کشورها را صرف تابعی از متغیرهای برون‌زایی مثل «انباشت سرمایه» یا «رشد فناوری» بدانیم، سعی کنیم بفهمیم چرا کشورهای مختلف در انتخاب «درون‌زای» این دو متغیر با هم تفاوت دارند و چه عوامل نهادی/اقتصادی/سیاستی باعث می‌شود که میزان رشد فناوری یا پس‌انداز بین کشورهای مختلف متفاوت باشد. ادبیات رشد درون زا باعث شد که مدل‌های کلان بر پایه‌های خردتری قرار گیرند و نقش عواملی مثل بازار کار و انگیزه انباشت سرمایه انسانی، رقابت بنگاه‌ها و انگیزه سرمایه‌گذاری روی تحقیق و توسعه (R&D) در مدل کلان وارد شود …نوردهاوس مثلا چه کاری کرد؟ یکی از پرارجاع‌ترین کارها ...

نرخ ارز ۱۸۵۰ تومانی؟

ظاهرا یکی از استادان اقتصاد در ایران ادعا کرده‌اند که طبقه محاسبات ایشان نرخ تعادلی دلار باید ۱۸۵۰ تومان باشد. روش محاسبه هم معقول است: نرخ دلار ۷ تومانی سال پایه را بگیریم و با تفاضل تورم ایران و آمریکا روی ۴۰ سال تنزیل کنیم. یعنی از فرمول ۷٫۵ ضرب در (۱+ تفاضل نرخ تورم) به توان چهل استفاده کنیم. کسانی که با فرمول تنزیل مرکب کار کرده‌اند می‌دانند که در افق‌های بلند جواب به شدت به انتخاب نرخ رشد حساس است. مثلا اگر تفاضل را ۱۴ درصد بگیریم به عددی که ایشان رسیده‌اند می‌رسیم و اگر ۲۰ درصد بگیریم، به عدد ده هزار تومان می‌رسیم.. فرض کنیم که ۱۴ درصد مورد اشاره ایشان درست است و به عدد ۱۸۵۰ (با فرض حفظ بقیه قیمت‌ها) برسیم*. آیا عقل سلیم (Common Sense) اقتصادی ما این نرخ را می‌پذیرد؟ اجرای یک آزمایش ذهنی سخت نیست: نرخ دلار را بکنیم ۱۸۵۰ و ببینیم که یک دقیقه بعد چه اتفاقی برای «تقاضای» دلار می‌افتد. تصور کنید که با دلار ۱۸۵۰ تومانی جذابیت سفر به ترکیه و گرجستان و خرید جدیدترین مدل‌های گوشی و واردات مواد غذایی آماده و الخ چه قدر می‌شود. ...

تخمین سرانگشتی از یارانه کل انرژی.. آیا یکی از ما جایی خطا کرده است؟

پاسخ این است که نه لزوما! و این دو عدد حداقل در تقریب درجه اول و در مقیاس (Order of Magnitude) با هم سازگار هستند. تخمین بنده روی یارانه «بنزین» بود و تویت دکتر سلطانی روی یارانه «کل انرژی». توضیحات بیش‌تری بدهم که تفاوت‌‌ها را روشن‌تر کند …۱) در این مطلبی که چند وقت پیش نوشتم، نمودار انرژی کشور را بررسی کردم. به طور خلاصه مصرف بنزین کشور حدود نیم میلیون بشکه نفت در روز و مصرف کل انرژی «اولیه» کشور معادل حدود ۷٫۵ میلیون بشکه نفت است که چیزی حدود ۱۵ برابر مصرف بنزین است. مصرف نهایی انرژی حدود ۳/۲ میلیون بشکه در روز (یعنی شش برابر بنزین) است که یعنی حدود ۵۰ درصد انرژی اولیه (عمدتا گاز طبیعی) در تبدیل به انرژی نهایی از بین می‌رود.. علاوه بر بنزین، دو حامل دیگری که اصل انرژی مصرفی کشور را می‌سازند یعنی «گاز طبیعی» و دیگری «گازوییل» است. گازوییل عمدتا در بخش حمل و نقل عمومی و باری و تا حدی هم کشاورزی استفاده می‌شود ولی گاز در دو شکل اصلی تبدیل به برق در نیروگاه‌ها و تولید حرارت در ساختمان‌ها مصرف دارد …۳) چرا من بر خلاف سلطانی وارد یارانه بقیه حامل‌ها نشدم؟ یک دلیل اصلی‌اش این است که ارزش ب ...

تخمین سرانگشتی یارانه بنزین

برای این تخمین حدودی و ذهنی از اندازه یارانه بنزین داشته باشیم به این اعداد تقریبی نگاه کنیم. مثل سنت همیشه این‌جا، اعداد تخمین‌های سرانگشتی برای دادن حسی از مقیاس مساله است تا ببینیم چرا پرداختن دقیق به موضوع ضروری است:.۱) هر ایرانی به طور متوسط حدود یک لیتر بنزین یارانه‌ای در روز مصرف می‌کند (هشتاد میلیون لیتر در روز) …۲) به طور سنتی قیمت نفت و بنزین در بازار جهانی بسیار نزدیک به هم است (بنزین حدود ۵-۱۰ دلار برای هر بشکه بیش‌تر است). پس هر لیتر بنزین در بازار جهانی حدود ۵۰ سنت است (۸۰ دلار قیمت هر بشکه تقسیم بر ۱۶۰ لیتر محتوای هر بشکه) که تقریبا می‌شود حدود ۵۰۰۰ تومان به ازای هر لیتر بنزین.۴) با نرخ بنزین هزار تومانی، هر ایرانی روزی چهار هزار تومان (ماهیانه ۱۲۰ هزار تومان) یارانه خالص روی بنزین دریافته می‌کند. هر قدر قیمت دلار بالاتر می‌رود یا نفت خام در دنیا گران‌تر می‌شود، این یارانه پنهان بیش‌تر و بزرگ‌تر می‌شود …۵) این غیر از یارانه درشتی است که مستقیما به شکل قاچاق از کشور خارج می‌شود..۶) این محاسبات برای یک خانواده چهارنفری، با فرض قیمت بنزین ۵۰ سنتی و دلار ده هزارتومانی، یعنی ...

«قیمت دلار چرا ممکن است پایین بیاید (یا نیاید)؟»

عبارت بالا تیتر مطلبی بود که دو هفته پیش این جا نوشته شد و سعی شده بود در آن مکانیسم‌های محتملی که ممکن است باعث شوند قیمت دلار از یک جایی به بعد افت کند، فهرست شوند … طور خلاصه این مکانیسم‌ها یا دلایل ذکر شده بود: ۱) از نفس افتادن و اشباع تقاضای خرید احتیاطی دلار ۲) صادرات غیرنفتی با کمی تاخیر فعال شده و باعث تزریق دلارهای کاغذی جدیدی در بازار شود. ۳) دولت مسیر تزریق دلار کاغذی به بازار را فعال کند. ۴) با کنترل مبادلات ارزی مسیر فرار سرمایه سخت‌تر شود. ۵) تقاضای دلار کاغذی - مثلا برای سفر خارجی - به خاطر قیمت بالای آن کم شود …همان طور که دیروز نوشتم، کسی نمی‌تواند مدعی «پیش‌بینی» این افت قیمت باشد و ما هم چنین ادعایی نداریم. ولی دانستن آن مکانیسم‌ها می‌تواند یک چارچوب ذهنی نظام‌مند به ما بدهد تا با دنبال کردن رفتار قیمت و اتفاقاتی که در اقتصاد می‌افتد، به‌تر بفهمیم که کدام یک از آن مکانیسم‌ها در عمل مهم‌تر و قوی‌تر بوده است …من دیروز خیلی خوشحال بودم که این روند را در بازار ارز دیدم و پس از مدت‌ها احساس کردم مردم کمی از حالت اضطرار بیرون آمدند و شاهد یک گشایش (یا در واقع رفع یک گره کو ...

قیمت دلار و ماهیت پیش‌بینی در علوم انسانی.. هیچ کس نمی‌داند

تصور می‌‌کنیم تا الان تقریبا جامعه هم خیلی خوب فهمیده است که وقتی می‌گفتیم قیمت آینده دارایی‌هایی مثل ارز قابل پیش‌بینی نیست و باید از آن پرهیز کرد دقیقا یعنی چه و چرا …به عنوان یک آزمایش ذهنی، فرض کنیم قیمت دلار بشود ده هزار تومان. آن‌هایی که می‌گفتند قیمت حباب دارد و افت می‌کند و به نرخ نیمایی نزدیک می‌شود سینه سپر خواهند کرد که «ما که این را پیش‌بینی کرده‌ بودیم». ولی جالب‌تر از آن کسانی می‌توانند باشد که می‌گفتند «با این وضع قیمت دلار روی ۳۰ هزار تومان است» و یک برون‌یابی سطح دبیرستان هم را هم ضمیمه آن می‌کردند. آن‌ها هم می‌توانند مدعی درست بودن پیش‌بینی‌‌های‌شان‌ شوند! چه طور؟. یک اصطلاح مشهوری در علوم اجتماعی هست که می‌گوید «پیش‌بینی می‌کنیم که نشود!» (و البته گاهی پیش‌بینی می‌کنیم که بشود، مثل ورشکستگی بانک‌ها). قبلا در مورد این موضوع چند بار توضیح داده‌ایم: من اگر بگویم که دمای فردا مثلا ۳۰ درجه می‌شود وضعیت دما از این جمله تاثیر نمی‌گیرد و راه خودش را می‌رود. ولی فرض کنید بگوییم «با آمارهای اولیه تا الان مشاهده شده، مدل ما پیش‌بینی می‌‌کند که هفته آینده یک آنفولانزای خیلی شدید ...

تحولات نرخ ارز: آن‌چه گذشت، آن‌چه در پیش است.. منتشر شده در «اندیشه پویا»، شماره ۵۳

در شماره قبل نشریه در مورد دشواری‌‌های مدیریت نرخ ارز در یک اقتصاد نفتی تحریم‌شده نوشتیم. متاسفانه در همان زمانی که مقاله نوشته و منتشر می‌شد کشور در واقعیت درگیر تحولات و نوسانات جدی ارزی شد که مکانیسم‌های آن در مقاله قبلی تشریح شده شده بود. این‌که جهش نرخ ارز از کجا شروع شد و چه عواملی - مثل انتظارات تحریمی، مشکلات در تزریق ارز فیزیکی به بازار، کارشکنی‌‌های برخی کشورهای منطقه و فشار خریدهای احتیاطی - منجر به افزایش قیمت ارز شدند را دیگر کمابیش می‌دانیم. در نتیجه شاید به‌تر باشد که نگاه‌مان را به تحلیل تجربه چند ماه گذشته کشور معطوف کنیم و کمی در مورد تبعات تحولات ارزی و تحلیل سیاست‌های دولت پس از وقوع شوک ارزی صحبت کنیم.. متن کامل مطلب در فایل پی‌دی‌اف. تماس با نویسنده. ...

نقد دیگری بر نقد امیررضا عبدلی بر مطلب «الزام بسته پایه غذایی».. *********

نقد دیگری بر نقد امیررضا عبدلی بر مطلب «الزام بسته پایه غذایی».. *********

در نقد آقای عبدلی نکات خوبی مطرح شد.. اما باید گفت که فقر عموما باعث خلاقیت نمی‌شود بلکه عکس آن صادق است. نمی‌توان موردی استثنایی همچون مورد آن دانشجوی فوق‌لیسانس را به همگان «تعمیم» داد. مگر چند نفر (یا به بیان بهتر، چند درصد از افراد) تاکنون از راه دست‌فروشی ثروتمند شده‌اند؟ اتفاقا فقر دید را محدود می‌کند و از قدرت خلاقیت و چاره‌اندیشی افراد می‌کاهد. شواهدی برای این حرف هست. طبیعتا هرکس مزه‌ی فقر را چشیده این را بهتر می‌داند. اما برای مثال، می‌توانید به مقالات زیر رجوع کنید:. Poverty Impedes Cognitive Function: Poor's Poor Mental Power: مقاله‌ی اول به خوبی نشان داده‌اند که چگونه فقر و مشکلات مالی باعث اختلال در هوش و ظرفیت شناختی افراد می‌شود …در ثانی، پیش از تورم سرسام‌آور ماه‌های اخیر نیز بسیاری از مردم در فقر می‌زیستند. ...

کشکول چای داغ: هیولای کار

محصول کار - خصوصا کار خلاقانه مثل نوشتن مقاله، طراحی نرم‌افزار، کشیدن تابلوی نقاشی، حل معادله ریاضی، ادبیات یا حتی آشپزی - گاهی کاملا پتانسیل این را دارد که به فرنکشتاینی تبدیل شود که تمام ذهن و جسم و احساسات خالق خود را در همه ساعت‌های زندگی - بیداری و خواب - تسخیر کند. در ابتدا خیال می‌کنی که تو سوار این ماجرا هستی و اوبژه و محصول کار را شکل می‌دهی، ولی یک جایی می‌رسد که خود محصول چنان گسترده می‌شود که خود به موجودیتی تمام‌‌عیار و مستقل تبدیل می‌شود. موجودیتی پیچیده که به خود می‌‌‌آیی و می‌بینی تماما در اسارت و خدمت او درآمده‌ای و حتی اگر بخواهی هم، خلاصی هم ازش نیست. اگر تلاش بیش‌تری برای تسریع در رهایی کنی، بیش‌‌تر پنجه‌هایش را باز می‌کند و جنبه‌هایدیگری را آشکار می‌کند و بیش‌تر در آن فرو می‌روی. دست آخر این محصول خلاقه است که تمام احساسات و کنش‌های انسان را در خدمت رشد و بسط خود می‌گیرد …مثل همه هیالوهای دیگر باید یک جایی سخت با این هیولا جنگید تا بتوان تورش را پاره کرده و از سیطره‌اش بیرون آمد و دنیای اطراف را دید. تازه اگر خوش‌بخت بودی ممکن است بتوانی به زندگی عادی (یا در حقیقت ...